Wat doen gemeenten in de praktijk met de ambities van de Digitale Agenda 2020, die ze nu ruim een jaar geleden vaststelden? De voorbeelden zijn zeer divers en leveren een duidelijk beeld op: gemeenten willen nog meer samen doen.
De aanpak van de Digitale Agenda 2020 wordt duidelijk in de pilot Digitale Aangifte Overlijden. De innovatie die startte bij één gemeente, ’s-Hertogenbosch, wordt met ondersteuning vanuit VNG/KING verder ontwikkeld zodat straks alle gemeenten in Nederland hier gebruik van kunnen maken. In deze pilot zijn overbodige stappen in het proces van aangifte overlijden geschrapt en is het gestroomlijnde proces vergaand gedigitaliseerd. Uitvaartondernemers hoeven nu niet meer op het gemeentehuis te komen om een overlijden aan te geven, maar doen dit online in een beveiligde omgeving. Dat scheelt hen veel tijd: in ‘s-Hertogenbosch ongeveer anderhalf uur per aangifte; in grote gemeenten kan dat vanwege de reistijd oplopen tot vier uur. ’s-Hertogenbosch liep in de pilot tegen een aantal belemmeringen aan die exemplarisch zijn voor gemeenten die hun dienstverlening innoveren. Zo zijn diverse aanpassingen van de wet nodig, bijvoorbeeld omdat in de Wet op de lijkbezorging staat dat het ‘verlof tot begraven’ schriftelijk moet worden verstrekt. Met ondersteuning van VNG/ KING en partijen als het Kloosterhoeveberaad worden deze belemmeringen weggenomen. Ook worden samen afspraken gemaakt met leveranciers, bijvoorbeeld voor een automatische koppeling met de BRP. Gerard Velders, initiatiefnemer van de pilot in ’s-Hertogenbosch: “We onderzoeken hoe we als gemeenten in VNG/ KING onze krachten kunnen bundelen om gezamenlijk met de leverancier afspraken te maken.”
Online Aangifte Overlijden wordt goed gebruikt in ’s-Hertogenbosch: 1650 van de 1700 overlijdens worden inmiddels online gemeld. Het proces is rijp voor opschaling naar andere gemeenten en daar is VNG/KING momenteel met een kleine groep pilotgemeenten en de branchevereniging van uitvaartondernemingen mee bezig. Er wordt een centrale webdienst ontwikkeld waarmee begrafenisondernemers via het Ondernemingsdossier en eHerkenning digitaal aangifte kunnen doen in hun gemeente. Ook worden in 2016 nog verschillende veranderingen doorgevoerd in de webdienst, in de procesafhandeling en in de wet.
Collectief ontwikkelen
“Wij hebben nu één WOZ-administratie gerealiseerd in onze gemeente, maar waarom moeten 390 gemeenten dat elk voor zich doen? Het proces is voor iedereen hetzelfde”, zegt Johan Klink, teamcoach Informatievoorziening en Automatisering van de gemeente Steenbergen. Zijn gemeente bouwde één centraal gegevensmagazijn voor de WOZ (Waardering Onroerende Zaken), met gegevens uit diverse basisregistraties. Gemakkelijk te realiseren was dat niet. Zo bleken de standaarden niet zo standaard dat alle verschillende systemen snel aan het gegevensmagazijn te koppelen waren. Het zou voor gemeenten veel tijd en geld schelen als dit soort voorzieningen meer landelijk gecoördineerd of zelfs ontwikkeld zouden worden, zegt Klink.
Waarom moeten 390 gemeenten elk voor zich een WOZ-administratie realiseren?
“Alle gemeenten zijn nu volop bezig met de decentralisaties en de Omgevingswet komt eraan. Op een gegeven moment houdt het op voor gemeenten. Collectieve voorzieningen als de GDI helpen ons wel, maar we zullen nog meer samen moeten doen.” In die oproep staat hij niet alleen. De Digitale Agenda 2020 werd vastgesteld door alle gemeenten en kent drie ambities: open en transparant in de participatiesamenleving, werken als één efficiënte overheid en massaal digitaal – maatwerk lokaal. Meer collectief ontwikkelen hoort daarbij. VNG/KING verkent nu de mogelijkheden om gemeentelijke ICT-voorzieningen (meer) collectief te organiseren. Naast een GDI zou er dan een GGI kunnen ontstaan: Gemeenschappelijke Gemeentelijke Informatievoorzieningen.
Samen innoveren
Veel initiatieven van gemeenten worden ondersteund door VNG/KING, met als uiteindelijke doel deze op te schalen voor gebruik door alle gemeenten. Zoals de pilot Digitaal Aangifte Overlijden. Samen ontwikkelen en samen innoveren zijn daarbij belangrijk. Dit zal er ook toe leiden dat gemeenten en andere overheden richting de burger meer als één efficiënte overheid opereren. Bijvoorbeeld door gegevens die de overheid al heeft niet opnieuw te vragen. De gemeente Steenbergen laat met de realisatie van de WOZ-administratie zien hoe deze eenmalige uitvraag – meervoudig gebruik werkt in de praktijk.
Er zijn talloze voorbeelden van hoe gemeenten werken aan de Digitale Agenda 2020, ook in het sociaal domein en op het gebied van leveranciersmanagement en opdrachtgeverschap. iBestuur heeft op haar website een serie artikelen gepubliceerd die deze praktijk beschrijven. De voorbeelden genoemd in dit artikel worden daar uitgebreid besproken.
De Digitale Agenda 2020 als thriller
Het zit de gemeente Turfbrug niet mee. Inwoners roeren zich, de tekorten lopen op en men moet echt werk gaan maken van een integrale aanpak in het sociaal domein. Ook de gemeentelijke dienstverlening vraagt om groot onderhoud. Als het de gemeente niet lukt om op tijd van koers te veranderen dan dreigt een gedwongen herindeling met de naburige gemeente. Turfbrug zet alles op alles om dit te voorkomen en gebruikt de diverse ondersteuning vanuit VNG/KING om haar problemen op te lossen. In de thriller Tegenwind, geschreven in opdracht van VNG/KING, wordt duidelijk wat er allemaal mogelijk is dankzij de Digitale Agenda 2020. Een spannend verhaal, waar menig gemeente zichzelf in zal herkennen.
De thriller is hier te downloaden
Een papieren exemplaar is aan te vragen op: info@kinggemeenten.nl
