Ruim twee jaar zijn gemeenten nu bezig met het programma Digitale Agenda 2020. “Nog twee jaar te gaan om de doelstellingen en ambities die we aan de start van het programma formuleerden, te realiseren”, zegt Ingrid Hoogstrate, waarnemend directeur van KING, nu VNG Realisatie. Ze vertelt dat het programma in de afgelopen twee jaar een basis heeft gelegd voor de volgende stap.
De belangrijkste, algemene conclusie die Hoogstrate kan trekken na twee jaar Digitale Agenda 2020 is dat de afgelopen twee jaar hebben laten zien dat investeren in een netwerk van gemeenten loont. “Er is een sterk netwerk ontstaan, niet alleen van gemeenten, maar ook van medeoverheden zoals de Manifestpartijen en leveranciers.” Heel veel gemeenten doen actief mee met allerlei onderdelen van het programma Digitale Agenda 2020, vertelt ze. De Gemeentelijke Gemeenschappelijke Infrastructuur (GGI) wordt vormgegeven met een groep van zeventig meedenkende gemeenten, vijftig gemeenten zitten in de klankbordgroep van de Monitor Doelgerichte Digitalisering en 245 gemeenten (en hun partners) doen met 118 pilots mee in de Pilotstarter. “Daaruit blijkt dat de Digitale Agenda primair een beweging is, een mindset als het ware, waarin gemeenten samenwerken op talloze terreinen.”
Tussenstand
Recent is een tussenstand opgesteld waarin wordt teruggeblikt op wat er de afgelopen twee jaar met de Digitale Agenda 2020 is bereikt. Er is een groot aantal projecten ontwikkeld, die verkenningen, instrumenten en producten opleverden. Alles bij elkaar stelt dit gemeenten in staat om gebruik te maken van kansen die technologie, maatschappelijke ontwikkelingen en wetgeving bieden. Want daar gaat het om, zegt Hoogstrate: “Bij de start van de Digitale Agenda 2020 is duidelijk gesignaleerd dat het aansluiten van gemeenten op de informatiesamenleving veel meer betekent dan het implementeren van een aantal digitale bouwstenen. Het gaat vooral om wendbaarheid, flexibiliteit, bewustwording van wat de informatiesamenleving eigenlijk betekent én wat er allemaal mogelijk is.” Daarom werden de leidende ambities opgesteld in het programma. Een van die ambities is dat gemeenten open en transparant in de samenleving staan. Daar is de afgelopen twee jaar hard aan gewerkt, bijvoorbeeld met het kennisnetwerk datagedreven gemeenten en met Open Raadsinformatie.
Basis
“Het programma heeft een basis gelegd voor de volgende stap van gemeenten”, vervolgt Hoogstrate. Gemeenten willen veel meer zelf de leiding nemen in de vormgeving van hun informatievoorziening en processen. Zij onderzoeken nu bijvoorbeeld hoe ze de grote basisprocessen, zoals belastingen en inkomen, samen kunnen vernieuwen en standaardiseren.
Voor de standaardisatie van basisprocessen is een solide en moderne infrastructuur nodig, waarover gemeenten veilig informatie kunnen uitwisselen. Daartoe worden de eerste concrete stappen nu gezet, met GGI. Hoogstrate hierover: “De Gemeentelijke Gemeenschappelijke Infrastructuur bestaat uit diverse onderdelen die gemeenten samen laten ontwikkelen en waar gemeenten volledige zeggenschap over hebben. GGI stelt gemeenten in staat om veilig en makkelijk data te ontsluiten en met andere overheden te delen.”
GGI wordt stapsgewijs ontwikkeld en naargelang de behoefte van gemeenten uitgebouwd met diverse onderdelen. De basis is een beveiligd datanetwerk voor dataverkeer tussen gemeenten en andere overheden. Voor verhoging van de digitale weerbaarheid van gemeenten komt er monitoring van het netwerkverkeer op dat datanetwerk en op de eigen bedrijfsnetwerken. Ook wordt er gewerkt aan afspraken waaraan marktpartijen moeten voldoen wanneer ze hun clouddiensten aanbieden via het gemeentelijk netwerk.
VNG Realisatie
KING heet vanaf 1 januari 2018 VNG Realisatie. Hoogstrate: “De ambities van de Digitale Agenda 2020 blijven volop van kracht en de geboekte resultaten gaan verder bij VNG Realisatie. “Daarmee is beheer en doorontwikkeling van instrumenten zoals GIBIT (standaard inkoopvoorwaarden voor ICT) en GGI geborgd. Daarnaast onderhouden we het platform en het netwerk van gemeenten om samen de volgende stap te maken.” Dat sluit aan bij de ontwikkeling die gemeenten nu doormaken, met de taskforce Samen Organiseren en met Common Ground. Dit laatste is een initiatief van koepelorganisaties IMG 100.000+ en VIAG, samen met de taskforce Samen Organiseren en met ondersteuning vanuit VNG. Common Ground is een ontwerp van een gezamenlijke informatievoorziening, die vergaande samenwerking van gemeenten mogelijk moet maken. “Het idee is dat er een nieuwe IT-infrastructuur komt naast de bestaande gemeentelijke IT-infrastructuur. Zie het als een nieuw spoor, dat naast het bestaande spoor wordt aangelegd.”
Gemeenten kunnen overstappen als zij daaraan toe zijn, zo is de gedachte. Een belangrijk uitgangspunt van Common Ground is dat data niet meer wordt opgeslagen in afzonderlijke applicaties, maar in een gemeenschappelijke gegevenslaag. Daardoor wordt het voor gemeenten makkelijker om data te gebruiken en uit te wisselen. “Gemeenten zijn echt klaar om die volgende stap in samenwerking te zetten”, concludeert Hoogstrate. “De Digita- le Agenda 2020 bouwde aan een netwerk dat dit volop ondersteunt. De afgelopen twee jaar werd de kracht van deze samenwerking duidelijk. Ik verwacht dat we die de komende twee jaar, tot 2020, nog verder zullen zien groeien.”
Congres VNG Realisatie
Op 28 maart organiseert VNG Realisatie een congres met als thema “Back to the future: Samen organiseren, samen realiseren”. Meer informatie en aanmelden via de website van de Digitale Agenda 2020: www.da2020.nl
