Waarom gemeenten aan de slag gaan met het Gemeentelijk Gegevensmodel

Op 29 januari 2025 kwamen meer dan 100 gemeentelijke data-experts, beleidsmakers en IT-specialisten samen tijdens de GGM meetup in Utrecht. Tijdens deze bijeenkomst stonden twee vragen centraal: waarom kiezen gemeenten voor het Gemeentelijk Gegevensmodel (GGM), en waarom zouden andere gemeenten moeten volgen?

De meetup werd georganiseerd door het Kennisnetwerk Data en Samenleving, een platform dat gemeenten ondersteunt bij het verantwoord en effectief inzetten van data en digitale technologieën. Het netwerk faciliteert kennisdeling, samenwerking en innovatie binnen het gemeentelijk domein.

Waarom zouden gemeenten aan de slag moeten gaan met het GGM-model? Professor Marijn Janssen (TU Delft) verwoordde het tijdens de meetup treffend: ‘We zitten midden in een informatie-explosie. Een slimme en efficiënte oplossing zoals het GGM is cruciaal om maatschappelijke uitdagingen datagedreven en effectief aan te pakken.’

Gedurende de meetup werden inspirerende inzichten en praktijkvoorbeelden gedeeld. Hieronder vind je de belangrijkste voordelen en toepassingen van het GGM die tijdens deze dag werden besproken, evenals handige tips voor gemeenten die ermee aan de slag willen.

Efficiëntie en kwaliteit door standaardisatie

Datagedreven beleid speelt een steeds grotere rol binnen gemeenten. Een uniforme en gestandaardiseerde gegevenshuishouding is daarbij onmisbaar. Het Gemeentelijk Gegevensmodel (GGM) biedt een integrale en generieke oplossing die zorgt voor eenduidige vastlegging en gebruik van data. Dit leidt tot betere informatie-uitwisseling en hogere gegevenskwaliteit.

Ontwikkeld door de gemeente Delft, maakt het GGM  het mogelijk om data naadloos te delen tussen verschillende gemeentelijke domeinen, zoals Werk en Inkomen, Burgerzaken en Ruimtelijke Ordening. Dit helpt gemeenten om processen te stroomlijnen en beleidsbeslissingen te baseren op betrouwbare en uniforme data.

Een belangrijk kenmerk van het GGM is dat het alle beleidsterreinen bestrijkt die onder de verantwoordelijkheid van gemeenten vallen, ongeacht hun organisatorische inrichting. Deze beleidsterreinen zijn gebaseerd op de standaard IV3-taakvelden (Informatievoorziening voor Derden), waardoor het model breed toepasbaar is. Bovendien is het flexibel en geschikt voor alle gemeenten, ongeacht hun omvang of specifieke werkwijze.

Door gebruik te maken van het GGM kunnen gemeenten fouten verminderen, efficiënter werken en beter samenwerken, zowel intern als met andere overheidsinstanties.

GGM als gemeenschappelijke taal

Het GGM fungeert als een gemeenschappelijke taal, waardoor data eenduidig worden geïnterpreteerd binnen én tussen gemeenten. Dit draagt niet alleen bij aan betere besluitvorming, maar bijvoorbeeld in het sociaal domein ook aan een integraal klantbeeld en efficiëntere dienstverlening.

Jan Verbeek, Lead Architect Zaakgericht Werken voor de gemeenten Den Haag en Utrecht, illustreerde dit met een concreet voorbeeld: ‘Wanneer bepaalde datasets semantisch overeenkomen, wordt het makkelijker om verbanden te leggen. Zo kan bijvoorbeeld worden vastgesteld dat iemand die in aanmerking komt voor een stadspas, ook recht heeft op een energietoeslag.’ Hierdoor kunnen gemeenten hun dienstverlening beter afstemmen op de behoeften van inwoners.

Ook binnen het fysiek domein biedt het GGM grote voordelen. Merle Gormley, kwartiermaker Grand Design, en Arjan de Bruin, data-architect van de gemeente Leiden, toonden hoe een gestandaardiseerde gegevenshuishouding helpt bij ruimtelijke keuzes. Het GGM geeft inzicht in beschikbare data en brengt de samenhang tussen beleidsvelden in kaart. Dit ondersteunt het nemen van afgewogen beslissingen, bijvoorbeeld wanneer energietransitie, vergroening tegen hittestress en waterberging bij overlast om schaarse ruimte concurreren.

Open Source en samenwerking

Een van de grote krachten van het Gemeentelijk Gegevensmodel (GGM) is dat het open-source is. Hierdoor kunnen gemeenten eenvoudig kennis, toepassingen en innovaties met elkaar delen. Dit voorkomt dat elke gemeente het wiel opnieuw moet uitvinden en stimuleert samenwerking op zowel gemeentelijk als regionaal niveau.

Tijdens de GGM meetup werd besproken hoe gemeenten gezamenlijk producten kunnen ontwikkelen en gegevensanalyses kunnen uitwisselen (zie hieronder bij Meer informatie) Dit leidt tot snellere, efficiëntere en kosteneffectieve oplossingen voor gedeelde uitdagingen. Het  GGM wordt continu doorontwikkeld en verfijnd, zodat het flexibel blijft en aansluit op de specifieke behoeften van gemeenten.

Ashkan Ashkpour benadrukte tijdens de meetup dat het GGM naadloos aansluit bij de Common Ground-gedachte, waarbij gegevens worden gescheiden van applicaties en processen: ‘Dit biedt gemeenten meer flexibiliteit, voorkomt vendor lock-in en maakt het eenvoudiger om systemen te moderniseren zonder dataverlies.’

Internationale aandacht

Een interessante ontwikkeling is dat het model inmiddels ook internationaal aandacht trekt. Zo heeft de Noorse gemeente Trondheim het GGM geadopteerd en onderzoekt hoe het binnen hun eigen toepassingen kan worden ingezet. Dit onderstreept de brede toepasbaarheid en het potentieel van het model, niet alleen in Nederland, maar ook daarbuiten.

Hoe begin je met het GGM?

Tijdens de GGM meetup gaven Ashkan Ashkpour (gemeente Delft) en Arjen Brienen (VNG en gemeente Delft) praktische handvatten voor gemeenten die willen starten:

• Begin klein
  Start met een pilotproject binnen één beleidsdomein. Dit helpt om ervaring op te doen, resultaten snel zichtbaar te maken en mogelijke obstakels vroegtijdig te identificeren.
• Los concreet informatievraagstuk op
  Zorg dat je het GGM direct inzet om een concreet vraagstuk op te lossen. Dit zorgt voor organisatiebrede adoptie en laat direct toegevoegde waarde zien. Betrek niet alleen IT-specialisten, maar doorloop het hele proces van klantvraag tot eindproduct. Een breed gedragen implementatie vergroot de kans op succes.
• Werk samen
  Sluit je aan bij gemeenten die al met het GGM werken en deel kennis en informatieproducten. Dit versnelt de implementatie en voorkomt dubbel werk.
• Iteratief verbeteren
  Het GGM is geen kant-en-klare ‘plug & play’-oplossing. Het vraagt om commitment, kennis en pragmatische keuzes. Door iteratief te werken en stap voor stap uit te breiden, kan een gemeente geleidelijk de voordelen van het GGM benutten.

Gemeenten die klaar zijn om te starten, kunnen het GGM en de bijbehorende handleiding op GitHub vinden. Meer informatie over de GGM en de themagroep GGM 

Dit netwerk brengt gemeentelijke professionals, experts en beleidsmakers samen om kennis en ervaringen te delen over data, technologie en ethiek. Het Kennisnetwerk richt zich op thema’s als gegevensdeling, privacy, algoritmen, digitalisering en de toepassing van kunstmatige intelligentie binnen gemeenten. Door middel van meetups, kennisgroepen en praktijkvoorbeelden ondersteunt het netwerk gemeenten bij het verantwoord en innovatief benutten van data.

Meer weten over het Kennisnetwerk Data en Samenleving en de themagroep GGM?
Kijk op: https://kennisnetwerkdata.pleio.nl/