Waar moeten we in Europees verband op letten in 2024?

Waar moeten we op letten in 2024? Welke Europese ontwikkelingen in het digitale politieke strijdperk staan er op de rol? De antwoorden zijn ruwweg op te delen in twee categorieën: beleidsvoorstellen die al dan niet de finish halen, en – meer meta – democratie en geopolitiek. Hoe de Europese democratie zich ontwikkelt, zal immers een belangrijke factor zijn in de omgang met technologie in de handen van overheden. Het handhaven van enige Europese geopolitieke significantie hangt weer samen met de vraag of Europa de technologische achterstand op de VS en China kan inlopen.

Mediavrijheid

Eerst de beleidsvoorstellen die op de finish afstevenen, waaronder de Europese wet inzake mediavrijheid. Een uitzondering voor overheden om spyware te gebruiken op journalisten blijft hardnekkig onderdeel van dit wetsvoorstel. Het kan zomaar gebeuren dat we straks een prima mediawet hebben met een hele nare spyware-angel. Let wel, dit komt geheel uit de koker van de EU-lidstaten die blijkbaar vinden dat het bespioneren van journalisten bijdraagt aan mediavrijheid.

Monitoring chatberichten

Een tweede beleidsvoorstel is dat van de Europese Commissie om alle chatberichtjes op ieder platform op voorhand te controleren op kindermisbruik. De EC stapelt blunder op blunder door niet alleen een heel slecht voorstel de deur uit te sturen, maar ook door zich bij kritiek volledig in te graven. Het lijkt (deels) goed te komen nu het Europees Parlement een positie ingenomen heeft waarbij wel online kindermisbruik wordt aangepakt, maar dan zonder die gekke screening.

Aanpak spyware

Dan is er beleid dat pijnlijk genoeg ontbreekt in de eindsprint van de Europese Commissie: een serieuze aanpak van spyware. Hier laat de hoofdhandhaver van de Europese rechtsstaat het enorm liggen. Door te gaan voor een niet-bindend wetsvoorstel pleegt de EC wat mij betreft plichtsverzuim. De gemene deler bij al deze voorstellen is dat het Europees Parlement een grote en positieve rol speelt. Het maakt dus wel degelijk uit of er bij de komende Europese verkiezingen mensen worden gekozen die democratie, rechtsstaat en grondrechten als privacy hoog in het vaandel hebben.

2024 wordt dan ook een cruciaal verkiezingsjaar voor de Europese Unie. Democratie vergt onophoudelijk onderhoud en kent binnen Europa serieuze vijanden. Indien Europa slaagt in een nieuwe stap in de eenwording, dan moet het democratischer en transparanter worden. Met robuuste mechanismen om de democratie te verdedigen. Het moet ook slagvaardiger worden, met een grotere begroting die meer is toegespitst op technologie en minder op landbouw. Als de EU irrelevant blijft, verliezen we het vermogen om standaarden te zetten voor de omgang met technologie; in het bijzonder kunstmatige intelligentie. In 2024 moet Europa weer kiezen voor de rechten van burgers boven de wensen van overheden. Die zijn in het digitale tijdperk te ver uit elkaar komen te liggen. Juist in Europa kan het anders.

Deze blog werd gepubliceerd als column in iBestuur Magazine #49