Stap eens het bos uit en ga er even boven hangen. Dan zie je dat we het zelden hebben over de te genereren waarde van systeeminnovatie. Welke waarde zo’n transitie kan genereren voor de BV Nederland als het af is. Zéker als we dat afzetten tegen de tijd die we spenderen aan gesprekken over techniek, kosten en begrotingen, governance en zo meer.
Stap eens het bos uit en ga er even boven hangen. Dan zie je dat als we een discussie voeren over taaie systeeminnovaties we het zelden hebben over de te genereren waarde van die innovatie. Welke waarde zo’n transitie kan genereren voor de BV Nederland als het af is. Zéker als we dat afzetten tegen de tijd die we spenderen aan gesprekken over techniek, over kosten en begrotingen, over governance en zo meer.
Het zou toch logisch zijn als je dit soort ingewikkelde stappen zet mét elkaar dat je dan ook weet welke toekomstige waarde er verzilverd gaat worden? Helemaal omdat we bij innovaties nog te veel blijven hangen in oeverloze discussies over techniek. En dat terwijl de ervaring leert dat techniek slechts in een kwart van de gevallen de échte driver is. En driekwart van al dat bloed, zweet en tranen geïnvesteerd moet worden in sociale innovatie. Om het onderwerp een zodanige urgentie te geven dat we stabiele samenwerkingsverbanden (met professionele koppelvlakken op alle niveaus) over de grenzen van onze traditionele koninkrijken en hertogdommen heen weten te creëren. Waarbij niet alleen andere overheden met elkaar samenwerken, maar óók publieke en private partijen elkaar weten te versterken. Vanuit dat ene gemeenschappelijke hogere doel. Waarbij vooral het scherp krijgen wat die nieuwe toepassingen centraal staan. Heel huiselijk, zoals de grote Steve Jobs ons al lang geleden leerde: ‘You got to start with the customer experience and work backward to the technology; not the other way around!’
Een valuecase is een prachtig bindmiddel om met elkaar in het netwerk of in de community het juiste gesprek te voeren.
Onbekend = onbemind
Wellicht toch goed om eerst een uitstapje te maken naar de vraag wat nu precies de kern van een valuecase (ook wel: brede welvaart óf maatschappelijke waarde) eigenlijk is. Simpel gezegd, een valuecase is een deftig woord voor een businesscase op maatschappelijke niveau waarin zowel de harde als de zachte waarden worden gecombineerd. Dús niet op individueel niveau. Daar waar bij een businesscase het erg gaat over het antwoord op de vraag ‘what is in it for me’, moet een valuecase helderheid geven op de vraag ‘what is in for us all, for the society’. Waarbij de minder makkelijk te kwantificeren items als people en planet (naast profit) óók meespelen. Wat ik zelf het mooiste vind aan een valuecase is dat je zo dat verstikkende ‘partij-1-investeeert-de-benefits-gaan-naar-partij-2-of-3’ weet te doorbreken. En: het is een prachtig bindmiddel om met elkaar in het netwerk of in de community het juiste gesprek te voeren. Over waarom je eigenlijk meedoet, wat je drijfveren zijn en waarom je aan tafel zit, en: wat je dan komt halen én brengen. Per partij graag! Gebaseerd op het oeroude gezegde dat de beste driver voor samenwerking eigenbelang is, maar wél vanuit dat gemeenschappelijke hogere doel!
Cruciale bouwstenen
Om zo’n valuecase te kunnen concretiseren is een 3-tal bouwstenen cruciaal: 1) het inventariseren van die factoren die in de toekomstige praktijk remmend of stuwend kunnen zijn om zo die maximale waarde van de systeeminnovatie daadwerkelijk te kunnen realiseren, 2) het ontwikkelen van het waardeprofiel voor iedere stakeholdergroep direct verbonden met de bovenliggende waarde op niveau BV Nederland én 3) het inschatten van de kwantitatieve en kwalitatieve effecten die tussentijds behaald kunnen worden wanneer we onderweg zijn naar het lonkend perspectief. Om zo met die knowhow in de geest van Covey te kunnen acteren: ‘Start with the end in mind’.
Voorbeeld: valuecase verzekeraars en leasemaatschappijen
Laten we de casus verkeersveiligheid vanuit optiek van werkgevers eens beetpakken. Jaarlijkse schadepost voor de werkgevers in ons land al snel meer dan €1,5miljard. Als gevolg van incidenten, uitval, vertraging, imagoverlies, etc. Met een 15-tal verzekeraars, leasemaatschappijen en hun beide koepelorganisaties kwamen wij tot de conclusie dat bij optimaal preventieve maatregelen daar al snel zo’n slordige €300 miljoen jaarlijks te incasseren valt. Vanuit een geïntegreerd pakket aan maatregelen waaronder bijvoorbeeld monitoring rijgedrag middels digitalisering en datadelen. Nu gaat het niet zozeer om de exacte omvang van dit bedrag, is het nou €250 miljoen of €350miljoen, het gaat erom dat zo’n oogst de gemeenschappelijke urgentie van dit vraagstuk op de agenda zet. Anders gezegd: het rechtvaardigt om daar met elkaar ferme stappen in het gaan zetten. Dat het prioriteit heeft, als collectief.
Ingewikkeld: jazéker. Maar niet onmogelijk.
Onderweg ga je ongetwijfeld meerdere ‘beren’ ontmoeten. Omdat cijfers onvoldoende beschikbaar zijn, omdat we verschillende talen spreken en verschillende definities hanteren, omdat we elkaar onvoldoende vertrouwen, omdat concurrenten het ingewikkeld vinden om met elkaar om de tafel te gaan zitten en vertrouwelijke informatie te delen, omdat de overheid zich te weinig positioneert als verbinder, etc. Maar daar zijn allemaal oplossingen voor. Vooral als je blijft denken vanuit kansen voor het collectief: je doet mee aan zo’n valuecase omdat je gecommitteerd bent aan het vraagstuk. Waarbij het niet gaat om individuele marktposities van partijen, maar het besef dat we dit type systeeminnovaties alleen maar met elkaar gefikst krijgen. In de geest van goeroe Simon Sinek: ‘if you really want to achieve anything in this world, you have to get used to the idea that not everybody will like you’. Immers: als je het belangrijk vindt dat iedereen aardig tegen je doet, moet je gewoon ijscoman worden!
Bedrijfseconoom Dirk-Jan de Bruijn is actief op vlak van innovatie in mobiliteit én netwerkleiderschap. Hij schrijft deze blog op persoonlijke titel.
