“Je kunt een berg aan gegevens vrijgeven, maar als je niet de weg wijst naar wat relevante informatie is, kan niemand er chocola van maken. Je bent dan eigenlijk nep-transparant." Een interview met Rian van den Broek, CIO bij het ministerie van IenW over haar portefeuille ‘Transparantie en Inzicht in Informatievoorziening’ binnen de I-strategie Rijk.
Rian van den Broek is concerndirecteur Informatiebeleid, uitvoerend CIO van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en portefeuillehouder van het thema ‘Transparantie en Inzicht in Informatievoorziening’ in de vorig jaar verschenen I-strategie Rijk.
Transparantie komt in velerlei gedaanten. “Je kunt kwantitatief en kwalitatief transparant zijn”, vertelt de concerndirecteur Informatiebeleid, uitvoerend CIO van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. “Kwantitatief is bijvoorbeeld dat je laat zien dat je een budget van 100 duizend euro daar en daar aan hebt uitgegeven. Kwalitatieve transparantie houdt in dat je duiding geeft bij deze informatie door onder meer de maatschappelijke baten van zo’n uitgave te beschrijven. Dan ben je pas écht transparant. Transparantie draait ook om het vergelijkbaar maken van informatie, binnen een departement en tussen de organisaties van de Rijksoverheid. Als iedereen het anders doet, is het appels met peren vergelijken. Dan kun je nooit transparant zijn. Transparantie heeft dus alles met inzicht in de informatievoorziening te maken.”
“Transparantie draait ook om het vergelijkbaar maken van informatie”
Van den Broek vat hiermee de grootste uitdaging voor de Rijksoverheid samen om transparantie naar een hoger niveau te tillen. De informatie van het Rijk moet toegankelijk, vergelijkbaar, kloppend, overzichtelijk en vindbaar zijn. Want er gaat nog veel fout in de informatievoorziening tussen overheid en parlement en samenleving. Met als gitzwart voorbeeld de toeslagenaffaire. “Iedereen is wakker geschud.”
Rijks ICT-dashboard
Het instrument waar de I-strategie Rijk een kwalitatieve verbeterslag mee wil maken is het Rijks ICT-dashboard, dat inzicht geeft in de voortgang van de ruim honderd grote miljoenenprojecten. “Naast de cijfers over de doorlooptijd van projecten, het bestede budget en eventuele afwijkingen willen we kwalitatieve informatie toevoegen: wat leveren deze projecten de maatschappij op?”, legt Van den Broek uit. “Dus naast het bieden van inzicht in de kosten en het afgeven van een controleerbare verantwoording voor deze projecten willen we laten zien wat de opbrengsten van de projecten zijn voor bijvoorbeeld duurzaamheid en veiligheid.” Dat dit volgens de portefeuillehouden ‘Transparantie en Inzicht in Informatievoorziening’ stapsgewijs gaat, is volgens haar logisch. “Door naar de CO2-voetafdruk van een project of organisatie te kijken of door ICT-applicaties onder te brengen in een datacenter dat met ecologisch verantwoorde technieken wordt gekoeld, kunnen we de bijdrage aan duurzaamheid steeds kwantitatiever maken.”
“We moeten de systemen, processen en administraties op elkaar af gaan stemmen.”
Moderniseringsslag
De doorontwikkeling van het ICT-dashboard zegt veel over de onvermijdelijke ingrijpende moderniseringsslag bij de Rijksoverheid. “Om informatie vergelijkbaar te kunnen maken, is standaardisatie nodig”, zegt Van den Broek. “We moeten de systemen, processen en administraties op elkaar af gaan stemmen. Departementen en uitvoeringsorganisaties moeten op dezelfde wijze rapporteren en dezelfde definities hanteren. De informatiesystemen moeten actieve openbaarmaking aanmoedigen, dus ‘openbaar by design’ of ‘archivering bij design’ in zich hebben, zodat medewerkers optimaal worden ondersteund door de techniek. Op het moment dat een beleidsdossier start, moet een beleidsmedewerker straks automatisch de vraag voorgeschoteld krijgen of informatie onmiddellijk openbaar gemaakt moet worden en wanneer het dossier naar het Nationaal Archief overgaat, dus dat het duurzaam toegankelijk wordt.”
Kostbaar traject
Aan de hele operatie hangt een stevig prijskaartje. In de verschillende actieplannen vanuit het programma Open op Orde zijn roadmaps met de benodigde bedragen vastgesteld. Een eerste inschatting voor bijvoorbeeld het ministerie van IenW beschrijft voor de komende periode tot 2027 een bedrag van 49,5 miljoen euro. Het projectenportfolio van het ministerie van Justitie en Veiligheid behoeft alleen al voor 2022 en 2023 een budget van 86 miljoen euro. Ook de kostenramingen van de andere departementen lopen op naar miljoenen euro’s. “Iedereen moet zich realiseren dat dit geld kost”, zegt Van den Broek. “Dit is een kostbaar traject en we zijn hier jaren mee bezig. Ons werk aan de informatievoorziening verdient zelf óók een betere informatievoorziening. Met meer inzicht over de informatievoorziening willen we transparanter zijn naar parlement en maatschappij, en daarbij zelf beter kunnen sturen.”
Dit is een verkorte versie van het artikel dat in oktober verscheen in iBestuur Magazine #44.
Nog geen (gratis) abonnement? Vraag er dan meteen een aan.
