Zorg er als overheid voor dat je je data op orde hebt!

Ze waren allebei actief lid van de Commissie Digitale Zaken in de Tweede Kamer. Deze week namen ze afscheid. In iBestuur Magazine #48 lieten ze een duidelijk signaal horen naar aanleiding van het rapportage van Arre Zuurmond, de regeringscommissaris Informatiehuishouding. Zorg er als overheid voor dat je je data op orde hebt, waarschuwen ze als uit één mond.

De stip op de horizon van een responsieve overheid, die naast in plaats van tegenover haar burgers staat, spreekt zowel Dekker-Abdulaziz als Rahimi aan. Een van de voorwaarden om dit te kunnen worden is dat de overheid meer proactief moet zijn en dat zij daarvoor over actuele informatie over haar burgers moet beschikken.

Informatieacademie

De regeringscommissaris noemt in zijn rapport vijf speerpunten om de transformatie te realiseren van een bureaucratische, reactieve naar een responsieve overheid. Een speerpunt is de oprichting en ontwikkeling van een Informatie­academie: een goed functionerende gemeenschap van communicatieprofessionals bij de overheid. “Supergoed” noemt Rahimi dit voornemen en Dekker-Abdulaziz is er “gecharmeerd” van. Zij zegt: “Het is goed om de kennis bij iedereen op niveau te brengen. Toen ik raadslid in Utrecht was, hebben wij een masterclass over digitale processen en onderwerpen ontwikkeld voor alle raadsleden omdat bleek dat vele daar onvoldoende van wisten. Dat was een succes.”

Algemene Informatie­wet

Een tweede speerpunt, de totstandkoming van een Algemene Informatie­wet, kan eveneens op bijval rekenen. Dekker-Abdulaziz: “Waar wij als commissielid vaak tegenaan lopen is dat informatie in stukjes is geknipt en verspreid over de verschillende departementen te vinden is. Voor de doorstroming van informatie moet je een beter kader hebben. Dat iedereen weet welke informatie je verwerkt, hoe je dat doet en waarom. Ook ‘horizontaal’ moet het kloppen, zodat je als burger niet bij de gemeente, de Belastingdienst én DUO hoeft door te geven wie je bent, waar je woont en hoe oud je bent.”

Federatief datastelsel

In het rapport wordt ook gesproken over de doorontwikkeling van basis­registraties naar een federatief datastelsel waarmee veel meer bronnen kunnen worden ontsloten. Dit voornemen is onderdeel van de Interbestuurlijke Datastrategie Nederland die in 2021 aan de Kamer werd aangeboden. Samen met Rahimi bracht de regeringscommissaris een bezoek aan de Kruispuntbank van de Sociale Zekerheid in België. Deze KSZ is geen bank waar gegevens worden opgeslagen, maar een ‘verkeersregelaar’ op het kruispunt van gegevensstromen. De informatie zelf blijft bij de bron.

Een federatief datastelsel maakt het mogelijk om burgers, zonder dat ze daarom hoeven te vragen, de sociale voorzieningen en kortingen aan te bieden waar ze recht op hebben. Ook van dit idee is Dekker-Abdulaziz wel gecharmeerd, zegt ze. “Al ben ik privacywoordvoerder en willen wij eigenlijk dat de overheid niet al te veel van mensen weet. Maar als je gegevens van burgers voor zo’n goed doel gebruikt, dan moeten die wel 100 procent solide zijn. Daarmee zijn in het verleden natuurlijk dingen misgegaan en dat mag niet gebeuren.”

Data bieden kansen, maar…

Dekker-Abdulaziz benadrukt dat de burger moet weten over welke data de overheid beschikt en wat zij daarmee doet. “De overheid moet daar transparant over zijn en die gegevens goed gebruiken. Dus het kan niet zo zijn dat, zoals we nu hebben gezien bij UWV en de Belastingdienst, die data worden gebruikt om fraude op te sporen zonder dat de burger dat weet. Want dan gaan mensen een naar gevoel over de overheid krijgen. Daar moeten we voorzichtig mee zijn.” Data bieden kansen, zegt Rahimi. “Je kunt er de goede dingen mee doen. Maar ondanks alle goede bedoelingen kan iets toch slecht uitpakken. Daar moeten we voor waken.”

Dit artikel werd gepubliceerd in iBestuur Magazine #48