Digitale veiligheid staat hoog op de agenda bij gemeente­bestuurders en het belang ervan zit – soms door schade en schande – goed tussen de oren. Het komt er nu op aan dat iedereen die met data omgaat constant alert is en daar altijd naar handelt. “Je medewerkers zijn de krachtigste firewall, dus daarin moeten gemeenten bij uitstek investeren.”

De wetgeving die de Europese Commissie heeft voorgesteld om de techreuzen aan banden te leggen, schiet tekort, zegt Europarlementariër Paul Tang. “Het verdienmodel van Google en Facebook is pervers, dat wordt niet aangepakt.” Aan de wandel met een sociaaldemocraat die zich heeft vastgebeten in de strijd tegen het misbruik van persoonlijke data.

Een sensor is een zintuig voor een elektrisch of mechanisch apparaat. Ze kunnen als het ware ruiken, horen, zien en voelen. Wat ze aan stoffelijke zaken waarnemen en hoe ze daar elektronisch op reageren, hangt af van het type sensor en hoe ze zijn geprogrammeerd. Een ding hebben ze allemaal gemeen: ze houden ons in de gaten.

Welke tien ICT-gerelateerde dossiers moeten de komende regeerperiode op de agenda van het nieuwe kabinet staan? We legden de vraag voor aan Linda Kool, senior onderzoeker Digitale samenleving van het Rathenau Instituut. ECP-directeur Arie van Bellen voegt daar zijn lijst graag aan toe.

Tijdelijke ICT-waakhond BIT is ingeruild voor het permanente Adviescollege ICT-toetsing. De kritisch volger van overheids-ICT in wording kan nu veel meer. Ook bestaande systemen toetsen en ongevraagd zelf adviezen geven. Voorzitter Hans Verkruijsse vertelt waarom dat nodig is.

De complexiteit en volumes van datastromen zijn hard toegenomen. Betere IT, ingericht door mensen die het primaire proces van binnen­uit kennen helpt. Meer besef van het belang van informatie­beheer voor democratische verantwoording helpt ook. Maar basisvoorwaarde is het terugbrengen van menskracht en deskundigheid naar het primaire proces.

Als datagestuurd werken de norm wordt, waar blijf je dan met je visie? Twee burgemeesters buigen zich in een beschouwend gesprek over deze vraag. “Het is per definitie bestuurlijk handwerk om een beslissing te nemen over dingen die niet vergelijkbaar zijn. Dat verandert niet nu data­gedreven werken steeds gangbaarder wordt.”

De toeslagenaffaire bracht een spanning aan het licht die niet nieuw is, maar wel om een nieuw antwoord vraagt. Dat stelt Albert Meijer, hoogleraar Publieke Innovatie aan de Universiteit Utrecht. “Dankzij de technologie zijn zulke rigoureuze vormen van transparantie mogelijk dat we de vraag moeten beantwoorden: wat is wenselijk en passend in onze rechtsstaat?”

Een goed functionerende vrije markt. Wie wil dat nou niet? Haast iedereen. Totdat een paar partijen uit Silicon Valley op zo’n vrije markt dominant worden omdat ze profiteren van het winner takes all effect. Idem dito met vrijheid van meningsuiting. Dat is natuurlijk prachtig totdat we massaal in de fabeltjesfuik (dixit Arjan Lubach) zwemmen of er historische rellen bij het Capitool komen als gevolg van een paar tweets.

Hoe moeten de nieuwe Tweede Kamer en regering opereren voor een optimale, onontkoombare digitale toekomst en hoe wordt de nieuwe vaste Tweede Kamer­commissie voor Digitale Zaken een succes? We vroegen het aan drie experts in de wetenschap, maatschappij en politiek: Natali Helberger, Arie van Bellen en Chris van Dam.

Met het Digitale OverheidsOnderzoek: Gemeente 2030 onderzocht softwaremaker BCT in samenwerking met iBestuur eind vorig jaar de digitale stand van zaken bij gemeenten. Directeur Dimitri Palmen wilde de bevindingen graag toetsen aan de praktijk en ging in gesprek met Saskia Bruines in haar rol als wethouder van de gemeente Den Haag en lid van de VNG-commissie Smart Cities.

Het verschil tussen de beste privacy­bescherming in de wereld en een papieren tijger is wel of geen handhaving. Zonder handhaving kan je de meest fantastische wetten aannemen zonder dat ze doen waar ze voor bedoeld zijn. Goed voorbeeld daarvan is de GDPR/AVG.

Hoe ver zijn we in Nederland met het ontwikkelen van een digitale identiteit voor alle burgers? En wat kunnen we van Europa verwachten? Michiel van der Veen van de Rijksdienst voor Identiteitsgegevens (RvIG) en Wouter Welling van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) scheppen duidelijkheid.

Door het ontbreken van heldere regels is het digitale domein een speeltuin geworden voor rovers en ronselaars. Er is werk aan de winkel! Is de politiek daarop voorbereid? Mijn voorstel is om die kennis op te bouwen door een nieuwe praktijk rond digitalisering op te zetten. Een ‘wasstraat’ voor al het beleid en wetgeving die raken aan digitalisering.

De Europese datastrategie van 2020 betekent werk aan de winkel voor de e-governmentspecialisten en voor de nieuwe vaste Tweede Kamercommissie voor Digitale Zaken die na de verkiezingen aan het werk gaat. Want de wetsvoorstellen die voortkomen uit de EU-strategie leiden tot meer horizontale en verticale datadeling tussen overheden en bedrijven en instellingen en verandert onze visie op data rigoureus.