De Autoriteit Consument & Markt blijft bij zijn besluit om geen onderzoek te doen naar gemeenten die broncode voor software delen als open source. Volgens de ACM dient onderzoek daarnaar geen maatschappelijk belang. Omdat het een capaciteitsprobleem heeft kiest het ervoor de middelen aan andere zaken te besteden.
Bloqzone ontwikkelde een vergelijkbare oplossing en stelde dat de gemeenten oneerlijk concurreren met softwarebedrijven door de broncode gratis aan te bieden. | Beeld: Shutterstock
Het bedrijf Bloqzone diende op 8 november 2021 een klacht in bij de Autoriteit Consument & Markt (ACM) over diverse gemeenten, die de software ID Contact beschikbaar stelden als open source. ID Contact is een innovatiepilot van de gemeenten Arnhem, Nijmegen en de Drechtsteden, waarmee een inwoner van een gemeente zich makkelijk en veilig kan identificeren op afstand en op betrouwbare wijze persoonsgegevens kan uitwisselen. De broncode van de software wordt open source gedeeld zodat andere bedrijven en gemeenten kunnen voortbouwen op het systeem.
Concurrentiepositie
Bloqzone ontwikkelde een vergelijkbare oplossing en stelde dat de gemeenten oneerlijk concurreren met softwarebedrijven door de broncode gratis aan te bieden. Volgens het bedrijf rekenen de gemeenten de integrale kosten namelijk niet door aan de afnemers van het product, waardoor Bloqzone wordt benadeeld in zijn concurrentiepositie, aldus het bedrijf in zijn klacht.
Het open source delen van broncode heeft maatschappelijke voordelen, waardoor er geen aanwijzingen zijn “dat de goede marktwerking in het geding is gekomen”
Overheidsbeleid
Maar de ACM ging daar niet in mee. In april vorig jaar maakte de toezichthouder bekend bekend het onderzoek naar de zaak stop te zetten. “Het is overheidsbeleid dat broncodes van software die met overheidsgeld worden ontwikkeld, beschikbaar zijn voor iedereen (open source). Er ligt ook een wetsvoorstel in de Tweede Kamer dat dit gaat regelen. In dat wetsvoorstel wordt open source uitgezonderd van de Wet Markt & Overheid. Daarom besluit de ACM geen nader onderzoek te doen.”
Maatschappelijke voordelen
Bloqzone liet het daar niet bij zitten en tekende bezwaar aan. Maar volgens de ACM is dat bezwaar ongegrond, omdat optreden door de ACM niet in het maatschappelijk belang is. Het open source delen van broncode heeft namelijk veel maatschappelijke voordelen, waardoor er geen aanwijzingen zijn “dat de goede marktwerking in het geding is gekomen”, aldus de toezichthouder. “Daarnaast zijn er geen aanwijzingen voor schadelijke gevolgen voor de consumentenwelvaart. Het is niet doeltreffend en doelmatig dat de ACM nader onderzoek doet en eventueel zou optreden tegen de gemeenten in kwestie.”
Bloqzone kan nog tegen de beslissing in beroep bij de rechtbank.
Dit artikel werd ook gepubliceerd op AG Connect
Ondeskundigen geven een oordeel. Open source in beveiliging is een utopie, de beveiligingssleutel openbaar maken is het einde van security en beveiliging. De sleutel van je huis en van je kluis is toch ook geen opensource, maar kan wel open standaarden zijn, omdat deze sleutels gestandaardiseerd kunnen zijn. De verwarring tussen open standaarden en open source tussen politici is ook enorm, te weinig kennis volgens mij .
@poppe. Ik begrijp je opmerking niet. Open source van broncde heeft niets te maken met het al dan niet publiceren van de beveiligingssleutel? Als software goed ontwikkeld is zit die beveiligingssleutel namelijk niet in de broncode, maar is gewoon data en dat is geen onderdeel van de bron code en dus niet open source. Of bedoel je met beveiligingssleutel het beveiligingsalgoritme? Misschien kun je nog uitleggen wat je nu bedoeld.
Dit artikel begint met twee zinnen die niet kloppen.
Ten eerste is er de feitelijk onjuiste bewering, nl. dat het overheidsbeleid is dat broncodes die met overheidsgeld zijn ontwikkeld open source moeten zijn, door de ACM niet als argument gebruikt om te besluiten de klacht niet in behandeling te nemen. Wie de het besluit leest, ziet dat ze daarin zeggen een capaciteitsprobleem te hebben, en hun prioriteiten moeten stellen. Dat doen ze door te kijken naar of er mogelijk schade is voor de consumentenwelvaart, of er een groot maatschappelijk belang is, en of een optreden van de ACM wel doelmatig is. Op basis van het evalueren van deze criteria concludeertde ACM dat ze haar middelen beter aan andere zaken kan besteden, en daarom het verzoek tot handhaving niet in behandeling neemt.
De tweede betreft de opmerking alz zou de ACM de klacht “van tafel hebben geveegd”. Dit is misleidend, omdat niemand dit zal interpreteren in de zin van wat er feitelijk is gebeurd. Men zal denken dat de ACM de zaak inhoudelijk heeft behandeld en er vervolgens geen spaan van heel heeft gelaten.
Dat is niet zo; ze zeggen zelfs “volledigheidshalve” dat ze niet eens hebben vastgesteld of de Wet M&O wel van toepassing is of niet (wat een eerste stap zou zijn). Sterker nog: in de samenvatting van het besluit op het bezwaarschrift schrijft de ACM dat “Bloqzone mogelijk negatieve gevolgen heeft ervaren door het handelen van de Gemeenten”.
Ik concludeer dat dit artikel heel andere beelden en ideeen bij de lezers oproept dan wat er feitelijk is gebeurd. Elders wordt dat ‘misinformatie’ genoemd. Ik zou graag zien dat gremia als deze zich daar verre van zouden houden.
Markten veranderen, ook, en gelukkig, de ICT markt.
Het ontwikkelen van open source producten en diensten gebaseerd op open source software is een enorm grote en belangrijke markt. Eén, bovendien, die ons bevrijd van een aantal perverse prikkels die, zeker in een publieke context, we gelukkig steeds vaker erkennen. Ik noem hier even vendor lock-in en het feit dat de leverancier vaak de enig mogelijke consultant is die adviseert.
Het staat ieder bedrijf vrij deel te nemen in die markt, hun methodiek en strategie aan te passen en vrij te concurreren met de mede-aanbieders. Er is niets oneerlijks aan de open-source markt.
Met een goed product, met innovatie en goeie dienstverlening blijf je competitief. Gesloten ICT systemen in het publiek domein staan terecht onder vuur, dat heeft helemaal niets met oneerlijke concurrentie te maken.
Ha Rieks,
ben het eens dat het een wat gechargeerde titel is, maar vind wel dat het klopt.
In het besluit op het bezwaar noemt ACM wel degelijk het ‘open,tenzij’ beleid als argument, weliswaar indirect, maar ze doelt hiermee op dat er een uitzondering in de maak is voor de wet M&O voor open source aangaande de eis voor integrale kostenberekening, en dat was een van de argumenten van het IT bedrijf.
(“Op dit moment is een wetsvoorstel aanhangig waarin een uitzondering wordt voorzien voor het
vrijgeven van de broncode van open source software die bestuursorganen (laten) ontwikkelen, voor de
gedragsregel van integrale kostenberekening”)
Uw reactie kan dan weer de indruk wekken dat ACM niet inhoudelijk heeft gekeken naar de aanklacht, maar als ik de brieven die u deelde lees kom ik tot een conclusie dat er wel degelijk een goede afgewogen beslissing is gemaakt die ten grondslag ligt aan het prioriteitsargument.
Zoals bijvoorbeeld hieruit valt te lezen:
punt 11 uit de brief http://www.acm.nl/system/files/documents/besluit”:https://www.acm.nl/system/files/documents/besluit-acm-bloqzone.pdf: “Bovendien is aannemelijk dat de maatschappelijke baten van open source delen van
broncode opwegen tegen de kosten.35 Om deze reden oordeelt de ACM dat het maatschappelijk
belang niet wordt gediend indien zij een nader onderzoek in zou stellen en eventueel handhavend op
zou treden.
In referentie 35 wordt ook het open-tenzij beleid genoemd en de voordelen van open-source.
punt 18 van besluit op het bezwaar: De ACM merkt op dat deze argumenten van Bloqzone haaks staan op de voordelen die in
randnummer 7 van dit besluit worden genoemd. Ondernemingen ervaren mogelijk negatieve effecten
wanneer een overheid een bepaalde broncode open source aanbiedt, aangezien daarmee omzet
verloren kan gaan. De ACM volgt Bloqzone niet in haar standpunt dat door het open source
aanbieden van broncode door de Gemeenten het voor bedrijven niet langer opportuun zou zijn in om
zich in zijn geheel niet op de markt te begeven. Bloqzone heeft in haar bezwaarschrift erop gewezen
dat gebruikers verstoken blijven van noodzakelijke updates aan de broncode voor de software die
open source wordt gedeeld. De ACM ziet niet in waarom ondernemingen bijvoorbeeld dergelijke
updates – met verwijzing naar het voordeel ‘stimulering van economische activiteiten’ in randnummer
7 van dit besluit – niet tegen betaling kunnen ontwikkelen en aanbieden.
Hoe dan ook interessante materie! Interessant hoe bijv. de kosten/baten analyse in verschillende domeinen gemaakt zal gaan worden door overheidspartijen.
@RIEKS:
Bedankt voor de reactie. Wat betreft de opmerkingen:
1. De ACM noemt dit in zijn aankondiging van 9 mei 2022 wél als reden, wat ook als citaat in het artikel is aangehaald. Die argumentatie is op deze pagina te vinden (wat ook gelinkt staat in het artikel): http://www.acm.nl/nl/publicaties/de (“In dat wetsvoorstel wordt open source uitgezonderd van de Wet Markt & Overheid. Daarom besluit de ACM geen nader onderzoek te doen.”). Het citaat klopt dus wel, gezien het letterlijk van henzelf af komt.
Maar ik zie inderdaad dat er ook andere argumenten een rol spelen. In het artikel op AG Connect (waar ik zelf redacteur ben en dingen aan kan passen) zal ik dat nog even toevoegen.
2. De opmerking “van tafel geveegd” staat in het stuk op AG Connect niet, dus dat is voor ons verder niet van toepassing. Dit laat ik dan ook graag bij de collega’s van onze zustertitel iBestuur.
Wat mij betreft is het volledig terecht dat de ACM niet mee gaat in de klacht van dit bedrijf. In 2020 heb ik in een peerreviewed wetenschappelijk artikel voor het Tijdschrift voor Staatssteun al duidelijk aangegeven dat de Wet Markt en Overheid ook op dit moment al hergebruik van overheidsbroncode toestaat. Desondanks zagen wij toen ook al dat er veel onrust en onduidelijkheid was, vooral vanwege het vraagstuk over de integrale kosten (wij denken overigens dat dit zich beperkt tot de verwaarloosbare kosten voor het uploaden van de al bestaande code naar bijvoorbeeld GitHub). Daarom adviseerden we in de conclusie van dat artikel om de wet aan te gaan passen en een verduidelijking aan te brengen: http://www.rug.nl/staff/m.h.paapst/Hergebruik.pdf