Stel je eens voor. Je wilt van thuis in Amsterdam naar je werk in Den Haag. In plaats van de auto pak je bij station Zuid een dronetaxi. Je stapt in en stijgt op. Onderweg kijk je uit over de files onder je. Volgens sommigen kan dit in een paar jaar realiteit zijn. Ook Nederland bereidt zich erop voor.
Beeld: Volocopter
Tijdens de Amsterdam Drone Week in december 2019, werd de Dutch Drone Coalitie officieel opgericht. Een consortium van 13 partijen waaronder Schiphol, KLM, Rijkswaterstaat, het Koninklijke Nederlands Lucht- en Ruimtevaart Centrum en testlocatie Space53. Het consortium richt zich op Urban Air Mobility; passagiersvervoer in de lucht en drones in het algemeen. Doel is deze nieuwe ontwikkelingen succesvol te integreren in onze samenleving en in ons luchtruim. In dit artikel nemen we een duik in deze nieuwe wereld.
Stilstand
Met de auto is het eigenlijk niet meer te doen. Het aantal files in Nederland neemt enorm toe. Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) verwacht dat de vertraging in 2022 maar liefst 28 procent groter is dan in 2016. Zelfs met geplande miljardeninvesteringen verwacht de ANWB dat omstreeks 2030 het verkeer op veel plekken in Nederland tot stilstand komt. We moeten dus wat. “We staan mogelijk voor de grootste verandering in het mobiliteitsdomein ooit”, schrijft Capgemini in haar Trendrapport Mobiliteit 2018. Er zijn bijvoorbeeld allerlei nieuwe technologieën als drones, AI en big data. Die leiden – in combinaties – tot allerlei nieuwe vervoersdiensten. Er staat veel op het spel: naast de congestie oplossen moeten we ook nog de overstap maken van fossiel naar elektrisch vervoer.
Nieuwe dimensie
Meer openbaar vervoer lijkt een logisch zet. Het rapport ‘Toekomst Openbaar Vervoer 2040’ dat het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) onlangs uitgebracht zet in op optimalisatie van het huidige OV: de weg, de rails en het water. De lucht komt er nog niet in voor, maar biedt juist die nieuwe dimensie en dus ruimte aan mobiliteit. Bovendien gebeurt er wereldwijd ontzettend veel op dit gebied. De stad Dubai claimde al in 2017 de primeur met de eerste testvlucht met een taxidrone. Er zijn plannen om samen met het Duitse Volocopter een commerciële bemande dronedienst op te zetten. Dubai ‘vecht’ om die primeur met het Zuid-Chinese Guangzhou. De Chinese start-up Ehang heeft inmiddels toestemming van de Chinese luchtvaartautoriteit om daar lijnvluchten uit te voeren. Weliswaar nog wel met luchtverkeersleiding, die controle houdt en op afstand kan ingrijpen bij de verder autonoom vliegende dronetaxi’s.
Zsolt Szabo, VP Business Innovation Capgemini en initiator van het rapport ‘Trends in Mobiliteit 2018’, maakte vorig jaar tijdens de handelsmissie in China onder leiding van premier Rutte al een testvlucht in de eenpersoonsdrone Ehang 184. Hij was direct enthousiast: “Die vlucht voelde heel goed en helemaal niet gevaarlijk. Als ze toegelaten worden in Nederland zou ik er direct één kopen.”
Gevestigde namen
Er is heel veel beweging op deze markt. Niet alleen start-ups als Ehang en Volocopter hebben zich op de zelfvliegende-dronemarkt gestort. Inmiddels zijn er ook allerlei samenwerkingen tussen gevestigde namen. Zoals KittyHawk (van Google-oprichter Larry Page) en Boeing. En taxiplatform Uber biedt met onder andere Boeing-dochter Aurora hun variant van dronetaxi’s aan vanuit dochter Uber Air. Autofabrikanten stappen ook in. Porsche werkt samen met Boeing aan zelfvliegende auto’s; een modulaire oplossing die toekomstige bestuurders daadwerkelijk van deur tot deur zou kunnen brengen. Audi, net als Porsche onderdeel van de Volkswagengroep, ontwikkelde met Airbus al eerder zo’n concept: een passagierscapsule die onder een drone gehangen kan worden om te kunnen vliegen, maar ook op wielen kan worden geplaatst. Deze combinatie trok zich recent voorlopig terug uit deze markt.
Er is nog veel werk aan de winkel voordat we de drones veilig door ons luchtruim zien vliegen
Testvluchten zoals die van eHang in China, vinden ook op Europese bodem plaats, zij het in een meer gecontroleerde omgeving. Op 16 april 2019 ging de tweepersoons dronetaxi Ehang 216 voor het eerst in Europa de lucht in. Omdat zo’n drone in Nederland (nog) niet buiten mag vliegen, vond de testvlucht plaats in de Johan Cruijff Arena. Met het dak dicht. Internet speelde een belangrijke rol bij het besturen van de drone; de testvlucht werd dan ook georganiseerd door KPN en Huawei. Op de luchthaven van Helsinki voerde de Duitse start-up Volocopter augustus 2019 in de door de luchtverkeersleiding gecontroleerde buitenlucht een testvlucht uit met hun VoloCity.
Gemiste kans
Daarmee lopen we in Europa vooralsnog niet voorop. Integendeel. Uber Air geeft aan in 2023 haar klanten in Dallas, Los Angeles en Melbourne betaalbare gedeelde vluchten aan te willen bieden. Het bedrijf zegt daarvoor samen te werken met zowel federale als lokale beleidsmakers. Op de website van Uber Air zijn ook al artist impressions van drone stations te zien. Wisk (joint venture van KittyHawk en Boeing) richt zijn pijlen voor de introductie van zijn taxidrone op Nieuw-Zeeland.
Zsolt Szabo zou het een gemiste kans vinden als we in Nederland niet vol inzetten op de introductie van bemande én onbemande drones. “We zien bedrijven aan de slag gaan in landen waar deze drones naar verwachting het snelst geïntroduceerd worden. Het zou goed zijn als het testen van drones en nieuwe toepassingen ook in Nederland kan plaatsvinden. Denk bijvoorbeeld aan de infrastructurele aanpassingen er nodig zijn om de drones veilig te laten landen en opstijgen. Wij zijn een van de dichtstbevolkte landen ter wereld, en hebben er zelf belang bij dat er hier getest wordt.”
Droneregelgeving
Zoals de testvlucht in de Arena met gesloten dak illustreert: er mag nu niet zoveel in Nederland. Überhaupt mogen drones boven bepaalde gebieden niet vliegen, waaronder boven hoofdstad Amsterdam. Dat laat de dronekaart van Nederland zien. Er gloort echter licht aan de horizon. Halverwege 2020 gaat de nieuwe Europese droneregelgeving in. Daarmee ontstaat allereerst een uniforme Europese dronemarkt. Onder deze wetgeving kan veel meer, is de verwachting. De EU schrijft op haar website dat operationele en technische regels verder moeten worden ontwikkeld. Zodat civiele drones kunnen vliegen als ‘normaal’ luchtverkeer en kunnen worden geïntegreerd tussen ‘normaal bestuurde’ vliegtuigen in niet-gescheiden luchtruim zonder de veiligheid en de werking van het hele luchtvaartsysteem te verstoren.” Er is nog veel werk aan de winkel voordat we de drones veilig door ons luchtruim zien vliegen. Dat is onder andere het terrein van de eerder genoemde Dutch Drone Coalitie. Het jaar 2020 staat in het teken van onderzoek, kondigden zij al aan: waar kunnen dergelijke drones ingezet worden en hoe zou zo’n operatie in zijn werk moeten gaan? Pas daarna komen mogelijke testvluchten aan de orde.
Draagvlak
Hoe snel zelfvliegende taxidrones precies de mobiliteitssector gaan veroveren, weten we natuurlijk pas achteraf. Aan de techniek ligt het niet. Het hangt af van de wetgeving: hoe streng de eisen zijn die worden gesteld voor bemande drones. En de maatschappelijke acceptatie is cruciaal. Willen Nederlanders dit wel? Hoeveel geluid gaan die dingen produceren? En natuurlijk: is het wel veilig genoeg? Hoeveel risico accepteren we als maatschappij en hoe gaan we om met incidenten? Want er gaat natuurlijk geheid iets gebeuren; kinderziektes horen erbij. Bezorgbedrijf Swiss Post stopte bijvoorbeeld afgelopen augustus voorlopig helemaal met het gebruiken van drones na een crash vlak bij spelende kinderen. Afhankelijk van de ernst van zo’n incident en hoe erop gereageerd wordt, groeit of verdwijnt ook het vertrouwen en het maatschappelijk draagvlak. En juist dat is onvoorspelbaar en slecht bestuurbaar.
Utopie of realisme
Dan de hamvraag. Kunnen deze vliegende drones een deel van de oplossing zijn voor het congestieprobleem wanneer ze tot het Nederlandse luchtruim worden toegelaten? Voor individuele dronebezitters natuurlijk wel. Want hoe gaaf is het om dagelijks zelf te kunnen vliegen, vooral over de files heen? Maar om een echte bijdrage te leveren aan het fileprobleem, moeten behoorlijke aantallen mensen overstappen van de weg naar de lucht. Uber Air schrijft in een whitepaper dat op de lange termijn het vervoer met een drone via de lucht een betaalbare vorm van dagelijks vervoer voor de massa zal zijn. Nog goedkoper dan het bezitten van een auto, claimen ze. Zodra deze luchtvoertuigen massaal geïntroduceerd worden, moeten de kosten enorm gaan dalen. Utopie of realisme? We zullen het zien.
De zelfvliegende drones gaan er heus wel komen. De vraag is alleen wanneer. En die vraag leeft eigenlijk al heel lang. Autofabrikant Henry Ford zei al in 1940: “Mark my words: a combination airplane and motorcar is coming. You may smile, but it will come.”
Taxidrone: in het kort
- Een klein elektrisch vliegtuig dat verticaal kan landen en opstijgen.
- Lijkt op een helikopter, maar is een type drone; met drone aandrijf- en besturingstechnologie.
- Drones kunnen zelfstandig worden bestuurd door algoritmes en kunnen zelfstandig vliegen, zonder piloot.
- Bedoeld voor relatief korte afstanden in en tussen stedelijke gebieden.
- Huidige modellen vervoeren 1 of 2 personen.
- Vliegduur en snelheid van opladen zijn cruciaal voor succes.
Dit artikel staat ook in iBestuur magazine 33
Hier begrijp ik helemaal niets van. Bestaan klimaat- en stikstofprobleem niet meer? Is de file het grootste probleem van allemaal? Drones zullen aanzienlijk meer energie verbruiken en dus voor meer CO2 en meer stikstof zorgen. Bovendien – de file is niet het probleem, maar een deel van de oplossing. Het zorgt ervoor dat de mobiliteit nog een beetje wordt geremd. Met drones haal je die rem weg, althans voor de happy few.