Truck platooning: digitaal gekoppelde vrachtwagens die als een ‘treintje’ over de Europese snelwegen rijden. Nederland maakt zich er als tijdelijk EU-voorzitter hard voor en organiseert de European Truck Platooning Challenge. Wat is truck platooning, waarom moeten we het willen, en wat vraagt realisatie van de Nederlandse overheid?
In de toekomst moet het een bekend beeld op de snelwegen zijn. Vrachtwagens die dicht op elkaar rijden, ‘gekoppeld’ door onder meer wifi, radar en digitale camera’s. Een soort coöperatieve adaptieve cruise control; remt de eerste vrachtauto, dan remmen de volgende vrachtauto’s tegelijkertijd even hard mee. Soms voegt een nieuwe truck zich bij het peloton en maakt automatisch contact met de anderen. De bestuurders van de volger(s) kunnen administratief werk doen of rusten totdat ze de platoon verlaten en zelfstandig de weg naar hun bestemming vervolgen.
Roadmap
Op 6 april rijden zes platoons vanuit de productielocaties van vrachtwagenfabrikanten de Rotterdamse haven binnen; de finish van de European Platooning Challenge 2016. Geen wedstrijd, maar het startschot voor een gemeenschappelijke uitdaging om Intelligente Transport Systemen een stap verder te brengen en op Europees niveau te agenderen. Het is de bedoeling dat Europese overheden, vrachtwagenproducenten, transportsector, kennisinstituten en andere belanghebbenden, zoals het Rotterdams Havenbedrijf, daarna gezamenlijk de handschoen oppakken om truck platooning op de Europese snelwegen mogelijk te maken. Het netwerk rond truck platooning ontwikkelde al een Roadmap 2020, met de stappen die gezet moeten worden.
Dirk-Jan de Bruijn, programmadirecteur Truck Platooning Challenge bij Rijkswaterstaat over het belang van truck platooning: “Transport is cruciaal voor economische groei. Om te zorgen dat Europese consumenten uitgebreide keuzes hebben in de supermarkten, dat ze ’s avonds tot 11 uur kunnen internetshoppen en de volgende ochtend hun spullen in huis hebben. En dat ze veertig procent van die spullen weer kunnen terugsturen. Willen we ervoor zorgen dat al die verschillende partijen hun spullen overal op tijd krijgen, dan moeten we de logistiek blijvend supporten.” Intelligente Transport Systemen als truck platooning bieden belangrijke nieuwe mogelijkheden. “De filedruk gaat de komende jaren flink toenemen en we kunnen niet eeuwig doorgaan met aanpassing van de infrastructuur, zoals een derde Coentunnel of een tienbaans A15. De beschikbaarheid van het wegennet moet dus op een andere manier worden georganiseerd.”
Waarom platooning?
Naast een betere bereikbaarheid zijn er meer voordelen:
- veiliger, want minder menselijke fouten
- lager brandstofverbruik, dus minder kosten en lagere emissie
- op termijn: efficiëntere inzet van chauffeurs
Coalitie
“Het is nog wel een ingewikkeld vraagstuk”, zegt De Bruijn. De Nederlandse wetgeving is inmiddels zo aangepast dat grootschalige proeven op de openbare weg mogelijk zijn: de RDW kan na tests ontheffing verlenen aan (gedeeltelijk) zelfbesturende voertuigen. “Voor een succesvolle introductie van technologieën als truck platooning is Nederland echter te klein. Maar als je vanuit Noord-Europa naar Zuid-Europa rijdt, kom je een woud aan goede bedoelingen tegen, vertaald in eigen regelgeving en handhavingspraktijk. Die verschillen tussen landen werken heel belemmerend, dat moet snel geharmoniseerd worden. Daar zit de grootste opbrengst.” (Voor andere voorbeelden van barrières, zie het kader). “We werken met een coalition of the willing. Tijdens de challenge stelden naast Nederland ook Zweden, Denemarken, Duitsland en België hun wegen beschikbaar. Daarnaast is het belangrijk dat de toekomstige voorzittende landen, zoals Finland in 2020, aangehaakt zijn, zodat het thema op de Europese agenda blijft.”
Andere barrières
- Er zijn nog geen internationale standaarden ontwikkeld, waarmee vrachtwagens van verschillende merken met elkaar kunnen communiceren
- Infrastructurele | verkeerstechnische maatregelen: gaat zo’n platoon bijvoorbeeld links op de weg rijden?
- Acceptatie bij andere weggebruikers.
- Juridisch: wie is aansprakelijk als er iets misgaat?
Een complex vraagstuk waar nog jaren op gestudeerd kan worden, maar er is gekozen voor een meer gedurfde aanpak, vertelt De Bruijn: “We gaan het gewoon doen, al doende kijken we welke barrières we moeten slechten. Learning by doing dus. We werken vraaggestuurd; de praktijk van het netwerk wordt leidend. Dat zorgt voor veel meer dynamiek. We creëren daarmee als het ware een beweging, waarbij partijen graag aanhaken.” Uniek aan deze aanpak is dat alle disciplines – ook de politiek – samenwerken om deze vorm van smart transport te kunnen operationaliseren. Het onderwerp wordt dan ook voor het eerst geagendeerd op de politieke agenda – zoals tijdens de Informele Transportraad op 14 en 15 april onder voorzitterschap van IenM-minister Schultz.
Pre-concurrentieel
Tijdens de challenge rijdt DAF Trucks naar Rotterdam vanuit het Belgische Westerlo, waar de Nederlandse truckfabrikant een fabriek heeft voor assen en cabines. DAF heeft samen met TNO en Havenbedrijf Rotterdam al eerder Truck Platooning gedemonstreerd op de Nederlandse wegen. Jack Martens, projectmanager Advanced Technology bij DAF: “Platooning is technisch goed mogelijk, dat gaan we op 6 april weer laten zien.” Het belang van de fabrikanten bij deze Nederlandse aanpak is helder. “We willen niet alleen maar proefritten en demonstraties doen, want we zien het potentieel voor geautomatiseerd rijden. We hebben nu een vooruitzicht dat platooning op grotere schaal op de internationale snelwegen toegepast kan worden. Daarbij kunnen ook de mogelijkheden tot besparing voor onze klanten worden aangetoond omdat lange afstanden het meeste voordeel opleveren.”
Markt en overheid moeten dit samen oppakken
De markt kan de uitrol van deze technologie onmogelijk zelf oppakken, weet Martens. “Sowieso is betrokkenheid van alle Europese vrachtwagenproducenten noodzakelijk – tenslotte zullen in de toekomst vrachtwagens van alle merken bij een ‘platoon’ moeten kunnen aansluiten. Maar er ligt vooral ook een belangrijke taak voor de overheden. Hoe ga je om met dit soort nieuwe technologie? De challenge biedt ook de toezichthouders (in Nederland: de Rijksdienst voor het Wegverkeer, red) de mogelijkheid de eigen positie hierin te bepalen. Dat is een interessant proces, ik zie dat daar stappen gemaakt worden.”
Concept naar praktijk
“De adoptie van truck platooning door de Nederlandse overheid zorgt voor een enorme versnelling”, vindt Bastiaan Krosse, programmamanager Automated Driving bij TNO, onderzoekpartner in de Challenge. “Het is heel mooi om de techniek een keer te demonstreren, maar we willen bereiken dat er maatschappelijk en sociaal-economisch echt iets gaat gebeuren; dat er een verandering plaatsvindt. Daarvoor is opschaling naar Europees niveau noodzakelijk.”
Vanuit verschillende plaatsen in Europa rijden op 6 april zes platoons vanuit de productielocaties van vrachtwagenfabrikanten de Rotterdamse haven binnen
Het adagium learning bij doing onderstreept hij volledig: “Je zult in de dagelijkse praktijk moeten leren hoe het allemaal werkt. Want of iets technisch mogelijk is als concept en of dat echte voortuigen op de openbare weg, 24/7, 365 dagen per jaar goed kunnen functioneren, dát is wel een verschil. Heel druk verkeer, nauwelijks verkeer, ontbrekende wegbelijning, wegpiraten…. Hoe zorg je dat het systeem operationeel blijft bij al die scenario’s? Dat kun je niet op een testbaan uitvinden.”
“De Nederlandse overheid zal ‘op twee fronten’ hard moeten duwen om truck platooning voor elkaar te krijgen”, benadrukt Krosse. “Hard kloppen op de deuren van Europa om die harmonisatie verder te brengen, maar daar ook niet op wachten. Nederland moet ook in eigen land hard aan de slag om het dossier verder te voeden met praktijkervaringen.”
Standaardisering
Ook de transportbedrijven zijn enthousiast over dit Nederlandse initiatief. Michael Nielsen, Algemeen afgevaardigde bij de EU namens de International Road Transport Union (IRU): “Transportbedrijven zijn altijd op zoek naar manieren waarop ze efficiencywinst kunnen boeken, vooral op de drukke corridors. Platooning is daarom interessant voor IRU. Onze rol is te zorgen dat vervoerders deze trucks zo snel mogelijk kunnen kopen en gebruiken.” Naast de besparing op brandstof en de verbeterende veiligheid, biedt het anders inzetten van chauffeurs op een platoon de vervoerders nog een voordeel. “Dertig tot veertig procent van transportkosten zijn personeelskosten. Als IRU zijn we dus serieus betrokken bij dit initiatief. We zien dit liever morgen gebeuren dan over twintig jaar.”
Transportbedrijven zijn altijd op zoek naar efficiencywinst
Het Nederlands Voorzitterschap zet een belangrijke stap, vindt Nielsen. “Wij geloven er sterk in dat er meer durf nodig is en dat introductie van nieuwe technologie meer gepusht mag worden. Het is door verschillende fabrikanten al gedemonstreerd en de voordelen zijn aangetoond.” Hij ziet platooning als een stap op weg naar zelfrijdende voertuigen. “Platooning is een goed startpunt om te zorgen dat vehicle-to-vehicle -communicatie gaat werken en om de juridische en administratieve barrières op te heffen.” 2020 is haalbaar, denkt hij. “In andere sectoren is het ook gelukt. Dat we nu op grote schaal gebruik maken van mobiele technologie, ook bij het reizen over grenzen, is het resultaat van een internationaal proces van standaardisering en iemand met de visie en de wil dat te realiseren.”
Overheid als tussenheid
De Bruijn vindt dat learning by doing ook geldt voor de overheid zelf. Samenwerken in een netwerk met partners is een andere tak van sport, niet in de laatste plaats vanwege verschillende denkwerelden. “Bij de overheid zijn we gewend al pratende tot een besluit te komen. Onze partners zijn vaak meer recht voor z’n raap. Wij moeten dus ook mensen hebben die veel meer in hun wereld denken. En andersom ook.” Een ander leerpunt hangt samen met de nieuwe rol van de overheid. “Bij Rijkswaterstaat hebben we als we projecten uitvoeren vaak het idee dat regisseur en eigenaar hetzelfde is. Maar in dit netwerk is de overheid één van de partners en dus geen eigenaar. Een soort tussenheid in plaats van overheid. Hoe gaan we daarmee om?” Dat levert ook veel op, ziet De Bruijn. “Zo kun je het samen doen. Als de overheid het alleen wil bepalen, moet ze het ook alleen doen.” Die nieuwe rol voor de overheid past bovendien bij de participatiemaatschappij die de overheid nastreeft. ‘Als we een co-creërende rol willen vervullen, dan moeten we daar toch ervaring mee opdoen.”
“Tot slot is deze technologie behoorlijk disruptief. We slaan daarmee de weg in van een nieuwe manier van denken over mobiliteit. We beginnen met platooning, omdat dat een relatief laagdrempelige techniek is. Maar kunnen straks ook naar andere vormen van intelligent transport overgaan. We hebben dan geleerd om samen met het netwerk te innoveren in die horizontale sfeer.”
