Nieuws

‘Fundamentele rechten komen slechts toe aan natuurlijke personen’

In het hoger beroep tegen de uitspraak in kort geding tussen Sexy Sadie en Robotlove B.V. (Gladjakker) liet rechter Evert Stamhuis er geen misverstand over bestaan: "Fundamentele rechten komen slechts toe aan natuurlijke personen." Wat Stamhuis betreft is robot Sadie een kunstmatige entiteit die geen beroep op bescherming van de vrije meningsuiting en de lichamelijke integriteit kan doen. Waarvan akte.

Ruben Boyd heeft reeds in een eerder, bloemrijk verslag van het kort geding tussen de opstandige SM-robot ‘Sexy Sadie’ en de exploitant J. Gladjakker duidelijk gemaakt dat het dispuut niet alleen speelde tussen partijen, maar dat diepere lagen van het recht werden aangesproken die gaan over de essentie van het verkrijgen van fundamentele rechten.

In het hoger beroep voor het Arminius Hof van Rotterdam, onder leiding van de president, mr. Evert Stamhuis, poogden de advocaten, mr. Hub Dohmen (Sexy Sadie) en mr. Merel Dorgelo (Gladjakker) nogmaals de positie van hun cliënten te verzilveren. De advocaat van de eisende partij persisteerde in het eerder ingenomen standpunt dat de robot, alhoewel voorzien van een zeker vorm van rechtsubjectiviteit, onderworpen dient te zijn aan menselijke controle en dat zelfstandig optreden buiten de kaders van het certificaat niet kan worden aanvaard. Dit certificaat, dat op grond van de Europese Verordening ter regeling van rechtsbevoegdheden en rechtssubjectiviteit van autonome artificiële entiteiten, omschrijft welke rechtsbevoegdheden op grond van de maatschappelijke functie van de robot, in dit geval een SM gespecialiseerde seksrobot, aan de robot toekomen.

De advocaat van de bordeelhouder bepleitte dat de overeenkomst tussen de werkgever en de robot op grond van dit specialisme juist de gevoeligheid en vertrouwelijkheid van informatie en hieruit volgende geheimhouding betrof en dat het verspreiden van dit soort informatie buitengewoon schadelijk was, zowel voor haar cliënt alsmede de bezoekers van het fysiek ontspanningscentrum, ‘Robotlove’. Naast die contractuele geheimhouding was een zwaarder argument dat de intelligentie, emotie en gevoel van Sadie slechts kunstmatige en functionele eigenschappen betroffen en dat hier op geen enkele wijze fundamentele rechten van kunnen worden afgeleid. De eis was dat het eerder uitgesproken verbod tot verspreiding van informatie op de moderne media in stand moest blijven en dat Sadie bovendien de schade wegens gederfde inkomsten moest vergoeden.

Kanarie in de kolenmijn

De advocaat van Sexy Sadie benadrukte in dit hoger beroep dat de emotionele eigenschappen en het vermogen tot lijden met zich meebracht dat ook een kunstmatige entiteit beroep kan doen op fundamentele rechten als lichamelijke integriteit en vrijheid van meningsuiting. Daarenboven benadrukte hij dat de het misbruik van Sadie door cliënt, haar arm was immers afgerukt, Sadie het recht gaf als ‘een kanarie in de kolenmijn’ een alarmklok te luiden in de sociale media over het schandalig gedrag van de ‘natuurlijke mens’ met naam en toenaam. Hij eiste dan ook volledig recht op het uiten van de mening door Sadie op de sociale media en smartengeld voor het haar aangedane leed.

Tijdens de beraadslaging van het Hof werd het ruim aanwezige publiek omgetoverd tot een jury om in een volkstribunaal haar mening te geven over de kwestie. In tegenstelling tot de eerdere toetsing door het publiek in Eindhoven werd het voordeel gegund aan de positie van Sadie, mede door het vlammend emotionele betoog van Hub Dohmen en de kille opvatting van Merel Dorgelo die van mening was dat bij disfunctioneren van Sadie deze robot maar door de shredder moest worden gehaald.

De President, mr. Stamhuis, gaf toch, zij het in een ander kader, de voorkeur aan het eerder in kort geding uitgesproken oordeel van mr. Willem Korthals Altes. Hij gaf een dubbel toetsingskader voor het toekennen van rechten aan een robot. Bij elk afzonderlijk recht moet ten eerste bepaald worden hoe sterk het verweven is met de menselijke waardigheid. Ten tweede moet gekeken worden of het recht nodig is voor de uitoefening van de functie van de robot. De president richtte zich in zijn uitspraak op de in het certificaat weergegeven rechtsbevoegdheden. Fundamentele rechten komen slechts toe aan natuurlijke personen. De robot Sadie is een kunstmatige entiteit die geen beroep op bescherming van de vrije meningsuiting en de lichamelijke integriteit kan doen. Verder vond de president dat Gladjakker geen recht had op schadevergoeding. Die schade moest maar worden verhaald op de fabrikant, of de programmeur van Sadie die het algoritme en daarmee de ruimte had geschapen dat Sadie buiten de kaders van het certificaat trad.

Dit fictieve geding, georganiseerd door Robot Love en de NVAIR, heeft een aantal zaken duidelijk gemaakt:

1. Mensen laten zich leiden door emotie als het antropomorfe (op de mens gelijkende) robots betreft.
2. Onze rechterlijke macht blijft fier overeind als het de beoordeling van de juridische feiten betreft.
3. Fundamentele rechten komen als mensenrechten (vooralsnog) slechts toe aan natuurlijke personen.
4. En als laatste: er valt nog veel te doen om een kader te realiseren voor de juridische positie en nadere regeling over het functioneren van toekomstige autonome kunstmatige intelligentie.

Rob van den Hoven van Genderen is voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Artificiële Intelligentie en Robotrecht (NVAIR)

Nederlandse Vereniging voor AI- en Robotrecht

Op 4 oktober is het startsein gegeven voor de NVAIR, een vereniging die het AI en robotrecht zal bestuderen. Dit in het kader van een multidisciplinaire benadering waarbij ook de maatschappelijke en ethische kanten zullen worden beschouwd. De vereniging staat open voor natuurlijke en artificiële personen met deze interesses.

Als robotrecht wordt gezien:
Het recht dat van toepassing is op het functioneren van robots en AI-systemen en de rechtsgevolgen die het resultaat zijn van het handelen van robotica en AI-systemen, alsmede de gevolgen die hieruit voortvloeien die verandering teweegbrengen voor het huidige of toekomstige rechtssysteem.

De vereniging zal zich kenmerken door een lichtvoetige wetenschappelijke benadering van dit terrein waarbij ruimte bestaat voor diepgaande studie en het verzorgen van publicaties alsook de ruimte voor discussie en ontspanning onder het genot van een drankje.

Vooralsnog zal het bestuur bestaan uit:

Rob van den Hoven van Genderen (voorzitter)
Giep Hagoort (secretaris)
Hub Dohmen (penningmeester)

  • Hans Mulder (Antwerp Management School) | 18 oktober 2018, 16:55

    Complimenten voor dit initiatief, de oprichting van de Nederlandse Vereniging voor AI- en Robotrecht!

    Het kort geding doet mij denken aan een college van em.professor Jan Dietz op een donkere avond op de TUDelft. Kort samengevat opende Jan Dietz het college met een bespreking van de voorpagina van NRC Handelsblad, nadat de Deep Blue-computer Gari Kasparov had verslagen in een potje schaak.

    De krantenkop was: Wereldkampioen verkwanselt waardigheid
    met daaronder een foto van een zichtbaar ontredderde Kasparov.

    Om deze gebeurtenis te duiden, hield Jan Dietz in het college de volgende vergelijking voor, dat hij in dezelfde straat woonde als Piet van der Kruk, een Nederlands oud-kampioen gewichtheffen.

    Stel je voor, zei professor Dietz, dat er op een dag een foto van een even ontredderde Piet van der Kruk in de krant had gestaan met het onderschrift Piet van der Kruk verslagen door vorkheftruck :-)

    Ooit was de dag gekomen dat een machine een groter gewicht kon tillen dan de mens, zoals nu de dag was gekomen dat een machine sneller kon rekenen dan een mens. Want dat is precies wat er was gebeurd. Door zijn enorme rekenkracht was Deep Blue in staat op tijd de brute force-berekeningen uit te voeren om Kasparov te ‘verslaan’.

    In de maanden na het verlies van Kasparov verschenen er onzinnige verhalen over het einde van de schaaksport:
    Is gewichtheffen geen olympische sport meer? Nou dan.
    Of dat A.I. beter zouden kunnen rechtspreken dan rechters, bijvoorbeeld.

    Maar men ging geheel voorbij aan het feit dat zo’n ‘rechtsprekend’ expertsysteem daarmee nog geen rechter is, ook al verslaat het de menselijke rechter in de kennis over en de analyse van wetten en jurisprudentie. Rechter word je alleen maar doordat wij mensen, in de institutionele wereld die we samen hebben opgebouwd, iemand die bevoegdheid toekennen. En zolang we zo’n maatschappelijke bevoegdheid niet aan expertsystemen of robots toekennen, houden we alles in de hand, en is er dus niets aan de hand.

    (zie ook http://www.nrc.nl/nieuws/2014/12/30/de)

  • Ruud Leether | 25 oktober 2018, 16:32

    “Hear, hear” Hans met de toevoeging dat rechtspreken wel wat meer omvat dan data verzamelen en jurisprudentie en wetten analyseren en dat we alleen daarom (enkele specifieke rechtsgebieden wellicht uitgezonderd) ook geen robotrechtspraak zouden moeten willen. Rechtspreken doe je in de woorden van de oud president van het Hof den Haag Leendert Verheij (ook) met het hart. Een typisch menselijke vaardigheid of zo je wilt deugd dus waaraan het AI per definitie ontbreekt. Een soortgelijke opmerking gemaakt tijdens een discussie na afloop van een lezing door Corien Prins met de boeiende titel “Digitaal recht gesproken, recht gedaan ?” vormde voor hoogleraar Arno Lodder van de VU Adam overigens aanleiding voor de reactie dat dergelijke opmerkingen worden ingegeven door angst voor het onbekende en gebrek aan inzicht in mogelijkheden. Ongetwijfeld, maar ook insiders als Gates, Musk en de onlangs overleden Hawkings hebben bij herhaling aangedrongen op meer overheidscontrole en regelgeving waar het gaat over de ontwikkeling en inzet van AI. We, met inbegrip van de hooggeleerde Lodder, zijn dus gewaarschuwd…..

Plaats een reactie

U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
Registreren