Het innovatiekabinet wil het sociaal domein opschudden. “Want dat is absoluut nodig”, aldus deelnemer Toke Tom, directeur Maatschappelijke Ontwikkeling in Utrecht en lid van het innovatiekabinet. Uitdagingen op het gebied van jeugdzorg, GGZ, Wmo en Werk&Inkomen vragen om onorthodoxe antwoorden.
Toke Tom, directeur Maatschappelijke Ontwikkeling in Utrecht: “Het InnovatieKabinet is mede in het leven geroepen om de blinde vlek in het denken zichtbaar te maken.”
Op woensdag 1 juni kwam in Utrecht voor het eerst het InnovatieKabinet bijeen, een nieuw fenomeen geïnitieerd onder de vlag van Initiate. Dit kersverse gezelschap, waar ik met plezier deel van uitmaak, wil bijdragen aan de noodzakelijke vernieuwing van het sociaal domein. De middag in Utrecht leidde tot af en toe pittige discussies en vragen als ‘Vergeten we de burger niet bij onze drift tot verandering?’. Eigenwijze doeners en denkers met elk een totaal eigen invalshoek samenbrengen kan wrijving geven. Maar zonder wrijving geen glans.
Praktische oplossingen
Sinds september 2015 zijn op diverse plekken en momenten in ons land honderden mensen bij elkaar gekomen om iets geheel nieuws te doen. Tijdens deze bijeenkomsten van Initiate zijn zij actief aan de slag gegaan met de vraag hoe je – onder andere met behulp van informatietechnologie – het sociaal domein kunt opschudden. Want dat is absoluut nodig. De decentralisatie heeft geleid tot uitdagingen op het gebied van jeugdzorg, GGZ, Wmo en Werk&Inkomen die om onorthodoxe antwoorden vragen. Geen nota’s die in een bureaula verdwijnen. Geen beleidsstukken die ver van de dagelijkse praktijk staan. Maar wel: praktische oplossingen waar inwoners van Nederlandse gemeenten direct mee geholpen zijn. Want hoe kunnen lokale overheden, markt en burgers samen vernieuwen? Hoe geven we meer ruimte voor zelfregie en zelforganisatie? Wat kunnen we daarbij met ICT en informatievoorziening?
Innovatiekabinet en Initiate, innovatie in het sociaal domein
Het InnovatieKabinet bestaat uit 16 mensen die afkomstig zijn uit het openbaar bestuur, de academische wereld en het zakenleven. Zij zijn door Initiate (een VNG-programma om innovatie in het sociaal domein te stimuleren) gevraagd om hun ervaring, analytisch vermogen en hun netwerk. Met die kwaliteiten kunnen zij de ideeën die uit Initiate naar voren komen naar een hoger niveau tillen. Die ideeën ontstaan bij de verschillende regiobijeenkomsten van Initiate, waar oonder andere professionals van gemeenten en sociaal ondernemers samenkomen. Die ideeënvorming van onderaf kan meer snelheid krijgen door de kritische en opbouwende feedback van meedenkers als Alexander Rinnooy Kan, Evelien Tonkens, Staf Depla en Peter de Visser. Lees meer op de site van Initiate.
Initiate wil bijdragen aan oplossingen die zoveel mogelijk mensen in staat stellen hun eigen leven op te pakken en vorm te geven. Sinds het najaar van 2015 zijn er vanuit Initiate al tientallen ideeën naar voren gekomen, bedacht door professionals (van gemeenten), sociaal ondernemers en vernieuwende denkers van kennisinstituten. Zij presenteerden een aantal zogeheten challenges op 1 juni in Utrecht aan het kersverse InnovatieKabinet. Voor dit InnovatieKabinet zijn mensen uitgenodigd met ruime ervaring in het openbaar bestuur, wetenschap, onderzoek en ondernemerschap. Ik mag daar deel van uitmaken. Aan ons de vraag om, elk vanuit onze eigen expertise, de ingebrachte challenges verder te brengen en voortdurend te reflecteren op de maatschappelijke en financiële impact. Dat kan bijvoorbeeld door netwerken te ontsluiten, de ideeën aan te scherpen en kritisch mee te denken. We kunnen de katalysator zijn van de drang naar vernieuwing.
Voor we het weten wordt een goed idee vermorzeld in de molens van de bestaande structuren en de ‘ja maar’-fabrieken
Initiate, en daarmee het InnovatieKabinet, zoekt naar vernieuwing van onderop en wil dat enigszins buiten de mainstream organiseren. Want voor we het weten wordt een goed idee vermorzeld in de molens van de bestaande structuren en de ‘ja maar’-fabrieken. Dat is hoe ik Initiate en het InnovatieKabinet zie: challenges de nodige brandstof geven om door te gaan. Samen met Alexander Rinnooy Kan, die ook zijn kennis in het InnovatieKabinet wil delen, ben ik van mening dat de stad de ideale setting is om de noodzakelijke vernieuwing vorm te geven. Dicht bij de mensen voor wie we het uiteindelijk doen. Eén van de geanimeerde discussies spitste zich juist toe op dat laatste: in hoeverre hebben wij die inwoner of burger in het vizier bij alles wat we doen? Evelien Tonkens, die de publicatie Montessori Democratie schreef, heeft dat punt met verve benadrukt. In haar ogen was een te groot deel van de gepresenteerde ideeën te sterk op (informatie)technologie geënt en moeten we uitkijken voor de valkuil van de ‘technological fix’. Voor dit soort feedback is het InnovatieKabinet in het leven geroepen: de inbrengers van ideeën scherp houden, de blinde vlek in het denken zichtbaar maken.
Vangnet
Een technologische oplossing om het berichtenverkeer tussen gemeenten veel eenvoudiger te maken zal voor inwoners van die gemeenten de ver-van-mijn-bed-show zijn. Maar zo’n basis onder het dagelijkse handwerk helpt professionals wel om tijd en ruimte te krijgen om mensen sneller en beter te helpen. Ik kan me dan ook wel vinden in de analyse van mede-deelnemer aan het InnovatieKabinet Arre Zuurmond: we hebben èn meer input nodig van de inwoner (de mensen voor wie we het doen) én we willen – vanuit onze eigen professionaliteit en inschattingsvermogen – verder werken aan producten en diensten die als vangnet gaan dienen voor mensen die zichzelf maar moeilijk kunnen redden. Wij, leden van het InnovatieKabinet, gaan dat als leidraad hanteren bij het meedenken over vernieuwende ideeën en challenges: wat verbetert het in het leven van gewone mensen?
