Datadelen mag dan van groot belang zijn in de relatie tussen overheden onderling en tussen overheid en burgers en bedrijven, maar echt goed van de grond komen doet het niet. Moet de overheid de touwtjes op het dossier datadelen dan misschien (meer) in handen nemen? Volgens een grote meerderheid (60 procent) van de kijkers van het vierde iBestuur Thuisdebat ligt een oplossing met name in publiek-private oplossingen.
Met de klok mee: Marijn Janssen, Diederik van Leeuwen, Mariane ter Veen en Indra Henneman.
Volgens Marijn Janssen, hoogleraar ICT & Governance aan de TU Delft, is het niet eenvoudig om een goed antwoord te bedenken op de vraag of de overheid regie moet nemen als het gaat om datadelen. “Misschien is het antwoord ‘ja’, maar wat veronderstellen we dan? Betekent dat dan dat de overheid de kennis en het overzicht heeft om de hele boel aan te sturen? En wat als het antwoord ‘nee’ is en we het dossier datadelen aan de bedrijven overlaten? We weten dat met name de grote bedrijven (de Big Tech) proberen om alles naar zich toe te trekken en vaak veel meer (financiële) middelen hebben dan overheden. Dat gaat dus ook niet werken. Publiek-privaat lijkt mooi, maar het maakt het allemaal nog complexer. Er is geen eenduidige hiërarchie en het kost tijd om tot bepaalde afspraken te komen.”
Als toch gekozen wordt voor publiek-privaat, dan pleit Janssen ervoor om delen op te splitsen. “Het is niet per defintie een fifty-fifty verantwoordelijkheid. Je kunt een deel overlaten aan de overheid en een ander deel weer specifiek overlaten aan private partijen.”
Stelselverantwoordelijkheid
Mariane ter Veen, Director – Lead Data Sharing bij INNOPAY, is er voorstander van dat de overheid de touwtjes in handen neemt. “De overheid heeft verschillende rollen en één van die rollen is het aanjagen van dingen. Ik geloof niet in een overheid die alles zelf moet bouwen en die zelf een centrale voorziening neer moet zetten. Ik geloof wél dat de overheid een stelselverantwoordelijkheid heeft. De overheid heeft een sterke troef in handen: zij kan reguleren en stimuleren. Dus niet per se alles zelf willen doen als overheid, maar wel de grenzen bepalen.”
Indra Henneman, expert en adviseur gegevensuitwisseling bij de overheid, onderschrijft de woorden van Ter Veen. “Stimuleren is altijd goed”, aldus Henneman, die ook nog de ethische verantwoordelijkheid van de overheid wil benadrukken. “De overheid kan de belemmeringen wegnemen om de maatschappelijk toegevoegde waarde van datadelen vorm te kunnen geven. De overheid kan partijen bij elkaar brengen. Wat dat betreft kun je als overheid ook een moreel leiderschap vertonen en ervoor zorgen dat bijvoorbeeld partijen over hun eigen schaduw heenstappen en sneller met elkaar gaan samenwerken.”
Andere stellingen die in het debat, geleid door Diederik van Leeuwen (programmadirecteur Innovatiemanagement UBR), aan de orde kwamen, waren:
- datadelen is gewoon een kwestie van IT-architectuur; van eentjes en nullen
- datasoevereiniteit is een utopie
Kijk hier het debat terug (circa 42 minuten)
