We gaan de komende twee jaar veel van de Amerikaanse politiek leren. Waarschijnlijk vooral hoe het NIET moet.
Het beste boek van 2018 was voor mij Jill Lepore’s ‘These Truths’. Het betreft de waarheden die de Amerikanen in hun onafhankelijkheidsverklaring vanzelfsprekend achten: dat alle mensen gelijkwaardig geschapen zijn en daarbij dezelfde onvervreemdbare rechten hebben gekregen op leven, vrijheid en het streven naar geluk. In 800 bladzijden beschrijft zij de politieke geschiedenis van de VS, waarbij blijkt dat het krijgen en uitoefenen van die rechten toch niet zo vanzelf spreekt.
Het bijzondere van haar verhaal is dat voor het eerst informatie(technologie) als volwaardige machtsfactor in de geschiedenis wordt erkend. ‘Kennis is macht’ is een dooddoener geworden, maar bij haar komt het weer tot leven. In al zijn inhoudelijke (kennis, informatie, data, techniek) en technische verschijningsvormen en in alle verwachtingen en vervloekingen: ‘The newspaper would hold the Republic together; the telegraph would hold the Republic together; the radio would hold the Republic together; the internet would hold the Republic together. Each time, this assertion would be both right and terribly wrong.’ (blz 145).
Vaak verschijnt de nieuwste technologie als metafoor of instrument op het toneel via een presidentsverkiezing. De pers bij de eerste presidenten, de iconische foto van Lincoln, de telefoon bij McKinley,de film bij de eerste Roosevelt, de lopende band bij Wilson, de radiopraatjes en opiniepeiling bij de tweede Roosevelt, de televisie bij Kennedy, internet bij Obama en, de technieken volgen elkaar inderdaad steeds sneller op, data bij Trump.
Bij elke versnelling was er weer sprake van dezelfde (veel te optimistische) verwachtingen en dezelfde (veel te pessimistische) vervloekingen. Je krijgt ook de indruk dat de Amerikaanse marktgestuurde cultuur de uitwassen altijd aanscherpte en dat de Europese publieke cultuur zorgde voor een langzamere introductie en een bescheidener toepassing. Dat stelt gerust, maar ontslaat natuurlijk niet van de noodzaak er ons druk over te maken. Dat deed iedereen op zijn tijd en daarom zijn we er kennelijk uit gekomen.
Het roept ook de vraag op wat ons bij de komende Amerikaanse verkiezingen van 2020 te wachten staat. Trump is zijn herverkiezing al op de dag van zijn inauguratie begonnen en heeft al twee jaar voortgebouwd op een indrukwekkende digitale campagneorganisatie. Sterker nog: zijn digitale campagnemanager, Brad Parscale, is begin dit jaar gepromoveerd tot algemeen campagnemanager. Internet lijkt nu definitief de TV achter zich gelaten te hebben als belangrijkste verkiezingsplatform.1 Eind 2016 had Clinton al 52 miljoen dollar uitgegeven aan tv-spots en Trump niks.
Aan Republikeinse kant is nog geen uitdager te ontdekken. Bij de Democraten des te meer, maar die zullen eerst nog met elkaar moeten strijden. Voor zover nu te overzien is nog niemand zo ver als Trump, met één uitzondering.
Op de vraag waarom de Republikeinen gewonnen hadden zei Parscale “Twitter for Mr.Trump. Facebook for fundraising”. Zo simpel is het volgens hem : het zijn gewoon dezelfde digitale marketing strategieën die elke dag gebruikt worden door Amerikaanse bedrijven. Bijvoorbeeld Facebook-tools als ‘Custom Audiences’ en ‘Lookalike Audiences’ om advertenties zo precies mogelijk te richten op de doelgroep. Daarbij werd een testje niet geschuwd: bijvoorbeeld 175.000 variaties van een advertentie op één dag. Vervolgens wordt de beste op de gevoeligste kiezer losgelaten. Niet alleen om een ‘fanbase’ op te bouwen, maar vooral om aarzelende kiezers te bombarderen met negatieve berichten over de tegenstander.
Bij de Democraten is de voormalige burgemeester van New York, Bloomberg, zich aan het warmlopen. Het is nog onzeker of hij zich daadwerkelijk kandideert, maar hij is al wel begonnen met de voorbereidingen van een campagne die die van Trump moet verslaan. Ook zijn organisatie vindt dat de politiek te veel achter blijft bij marktpartijen en overtreft de ambities van Trump. Zijn database zou bovendien wel eens een blijver kunnen zijn die door iedereen ingehuurd kan worden.
Een wapenwedloop dreigt niet alleen aan het buitenlandse koude-oorlogsfront waar Trump en Poetin weer een niet-aanvalsverdrag opzeggen, maar ook aan het binnenlandse datafront. Maar misschien kunnen we daarbij beter spreken van een waarheidswedloop.
Opmerkelijk is overigens wel dat Amerikaanse bedrijven ons, als Europese bezoeker van hun sites, keurig melden dat zij volgens de GDPR (onze AVG) onze toestemming moeten vragen. Hun landgenoten kennen dat begin van privacybescherming in het geheel niet. We gaan de komende twee jaar veel van de Amerikaanse politiek leren. Vooral hoe het NIET moet ben ik bang.
Henk Bos is raadslid voor GroenLinks in de gemeente Midden-Groningen
[1] De manager van de campagne van Howard Dean in 2004, de voorloper van de succesvollere campagne van Obama in 2008 schreef al een boek met zijn ervaringen onder de titel ‘This revolution will not be televised!’
