Feit of afweging
Overheden zien de kaders van de AVG niet als vaststaand feit, maar slechts als onderdeel van een afweging. Dat stelt de Autoriteit Persoonsgegevens in het recent gepubliceerde sectorbeeld. De vraag is echter of we niet te dogmatisch omgaan met de kaders, en juist de afweging meer aandacht moeten geven.
De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) uit regelmatig felle kritiek over hoe overheden omgaan met data, soms op bijna activistische wijze. Zo waarschuwde de toezichthouder eerder dit jaar nog voor de datahonger van de overheid en het ondoordacht gebruik van algoritmes. De zorgen waar deze uitspraken uit voortkomen zijn terecht. Overheden gaan soms te lichtzinnig om met data en er is een breed gebrek aan kennis, waarbij de AVG ook regelmatig als gelegenheidsexcuus wordt gebruikt. Dat in combinatie met zeer beperkt budget maakt het niet makkelijk voor de toezichthouder.
Toch is het de vraag of de rechtlijnige opstelling terecht is. Zo zijn de kaders en normen ook onderhevig aan interpretatie. De AP kreeg bijvoorbeeld recent nog een tik op de vinger van het Europese Hof van Justitie omdat de privacyregels te strikt worden geïnterpreteerd in Nederland. Dat was ook de conclusie eerder dit jaar toen de AP botste met de Europese toezichthouder over scraping van websites. En zo zijn er nog meer voorbeelden van waar Nederland terughoudender lijkt te zijn dan andere Europese lidstaten wat betreft het delen en gebruik van data.
De AVG is een feit, maar hoe we met privacy omgaan is een afweging. Daarbij zien overheden soms noodzaak om de grenzen van de wet op te zoeken, of deze soms zelf te overschrijden aldus de AP. Bijvoorbeeld bij het bestrijden van ondermijnende criminaliteit of het tegengaan van schuldenproblematiek.
Onderliggend hieraan schuilt een meer fundamenteel vraagstuk over hoe we willen omgaan met het delen van persoonsgegevens als dat nodig is om burgers te helpen of te beschermen. Of zoals verwoord door de Algemene Rekenkamer: De vraag die nu vaak gesteld wordt, is of verwerking van gegevens is toegestaan, terwijl de vraag zou moeten zijn: hoe kunnen persoonsgegevens worden gebruikt en gedeeld op een manier die redelijk is en het recht van burgers op privacy respecteert?
Privacy is een grondrecht, maar dat geldt bijvoorbeeld ook voor bestaanszekerheid. En dat kan een dilemma zijn. Er is en mag echter geen excuus zijn om als overheid de wet te overtreden, maar het is wel goed om de wet en de interpretatie daarvan af en toe eens goed tegen het licht te houden om zelf tot een eigen afweging te komen.
Lees ook:
