AcICT-voorzitter Rikky van Osch: Nog steeds ‘BIT-angst’
Rikky van Osch is sinds 1 januari 2023 voorzitter van het Adviescollege ICT-toetsing, tot eind 2020 bekend als BIT (Bureau ICT-toetsing). Ze is de opvolger van Hans Verkruijsse. Met 35 jaar ICT-ervaring op zak, kent ze de worstelingen van de CIO. “Ik voel me vooral hun sparringpartner.” Maar wel een kritische.
Rikky van Osch wil het accent als voorzitter van AciCT anders leggen, vertelt ze in een uitgebreid interview in iBestuur Magazine #46 van april 2023. Ze denkt dat ze in het gesprek waarde kan toevoegen omdat ze zelf ook de positie van projectleider heeft gezeten. Ze ontving bij de SVB destijds een negatief advies van het BIT over voorstel PGB-traject (PersoonsGebonden Budget), maar ook eens een heel positief onthaal toen ze het project vAKWerk van de SVB voor de Kinderbijslag deed. “Beide ervaringen bieden voordeel in de CIO-overleggen waarin ik zit, ik ken de worstelingen.”
Politieke gevolgen
Dat eerste snoeiharde advies kwam hard aan. Ze was destijds nieuw bij de overheid. “Het BIT had wel gelijk, maar het ergste vond ik het politieke gevolg van dat openbare advies: politici grepen het aan voor kritiek op de hele PGB-uitvoering. Die moest de SVB uit handen worden genomen vond de oppositie.”
Het is daarom van belang dat al vóór de eerste bevindingen overleg plaatsvindt, zegt ze. “Dat vinden betrokkenen vaak al behoorlijk zwaar, ook al erkennen ze de problemen. Ze zijn bang voor de openbaarheid en de politieke gevolgen; en dat de oplossingen veel geld zullen kosten. Dan moeten ze een hoger budget gaan vragen.”
‘BIT-angst’
Er is nog steeds sprake van ‘BIT-angst’ erkent ze. “Dat is jammer, want we vergezellen de scherpe adviezen altijd van suggesties voor verbetering. Dat wordt niet altijd zo opgepakt, zeker niet door de politiek en de media.” Soms worden op voorhand al om aanpassingen gevraagd, uit angst voor de media, maar daar begint ze niet aan. “Als we daaraan beginnen, is het einde zoek. Als je de toonzetting verandert, zwak je een advies af. Doe er je voordeel maar mee dat we het zo scherp stellen.”
Kritische vriend
“Bij Binnenlandse Zaken noemen ons nu ‘een kritische vriend’,” vertelt ze. “Wellicht is dit ook wat sarcastisch bedoeld, maar ik zou willen dat ze ons daadwerkelijk als die kritische vriend zien; dat we hen de helpende hand bieden. Als een project uit de klauwen loopt, kan ons advies ook ondersteunen om meer geld te vragen om de zaak weer op de rit te krijgen.”
iBestuur Magazine 46
Lees het hele interview met Rikky van Osch in iBestuur Magazine 46 van april 2023.
Nog geen abonnement? Vraag deze dan snel aan
iBestuur Magazine in gratis voor bestuurders, beslissers en beleidsmakers binnen de publieke sector.
De opmerkingen van Rikky van Osch klinken natuurlijk zeer redelijk. Een kritische vriend van de departementen is zeker een onderdeel van de oplossing. Maar hoe vind je de balans tussen gezellig meedoen en waarachtige verbeter-feedback? Er zal toch echt iets moeten veranderen. Zonder structurele maatregelen, zoals het verplicht stellen van opleidings/vaardigheidsvereisten voor hen die binnen overheidskringen over IT-projecten beslissen, of structureel geld voor het wegwerken van de technische schuld van departementen en uitvoeringsorganisaties, verandert er maar bitter weinig. De kritische vriend zal jaar in jaar uit het zelfde indringende advies blijven geven.
Het betrekken van aciCT al bij project initiatie/visie zal een preventieve werking geven door het aangeven van de bela grijkste risico’s door de kritische vriend en die vriend geeft dan ook mogelijkheden om risico’s te vermijden voordat al miljoenen zijn besteed.
Alleszins redelijke houding van Rikky van Osch.
Eens met reactie Nico Beenker. Behalve ICT kennis die lijkt te ontbreken, lijkt het er ook op dat er vaak binnen de overheid niet projectmatig gewerkt durft te worden.
Dus niet: opdrachtgever (een hoge ambtenaar en haar/zijn team) en een ICT aanbieder worden het op een gegeven moment eens over (beperkte) requirements en dat wordt vervolgens opgeleverd, in release 1.0.
Maar: ik committeer mij als opdrachtgever niet teveel/ niet al te concreet aan requirements, want dan kan ik er later ook niet op afgerekend worden als dat politieke onrust geeft omdat er ergens in de requirements iets blijkt te ontbreken.
Dat laatste zal bijna altijd gebeuren, dat wordt soms ook het onderspecificatie principe genoemd.
Kort en goed:
ICT projecten opleveren vergt ook moed en durven kiezen/ durven weglaten.
Als je dat niet durft (en ook deze durf niet positief beloond wordt in de media) zullen projecten helaas vaak blijven falen.
Ik heb dit niet allemaal zelf bedacht overigens, maar dat is de conclusie die ik trek na het lezen van het boek ‘verzet de bakens’ van projectmanager en insider Luc de Beer.
Ik ben wel benieuwd welke trends er in de adviezen over de afgelopen jaren te zien zijn. Zouden we daar eens een onderzoek naar kunnen doen? Ik ben wel benieuwd of er in de loop van al die jaren verbetering te zien is. Of dat er structurele oorzaken zijn waar te nemen over al die projecten heen. En wat is dan mooier bronmateriaal dan de dossiers van de AC-ICT (en de voorganger ervan: BIT).
@Stef Joosten : lees het rapport van de Cie. Elias.
Al ontbreekt daarin nu juist het aspect ‘systemische oorzaken’.