Een bank die nog geld van u tegoed heeft, mag uw adres niet opvragen bij de gemeente. Klinkt goed, of toch niet?
Stel uw bank heeft nog geld voor u, maar weet niet waar u woont. Dat is een ‘gewichtig maatschappelijk belang’ waarvoor de bank de basisregistratie personen mag raadplegen. Wanneer de situatie echter andersom is, de bank heeft nog geld van u tegoed, dan mag de bank uw adres niet opvragen bij de gemeente. Dat klinkt goed, zult u misschien in eerste instantie denken.
De rubriek Digitaal verdwaald toont opzienbarende en frustrerende ervaringen in de digitale wereld. Zelf een ervaring gehad? Mail ons!
Herman vindt dit helemaal niet goed klinken. Hij is beleidsambtenaar en degene die me hierop wees. Herman irriteerde zich hieraan, omdat “we allemaal weten dat de consequenties van schulden persoonlijk en maatschappelijk doorgaans veel groter zijn.” En hij heeft een punt.
Een goed voorbeeld bracht het consumentenprogramma Radar een paar maanden geleden. Yvonne Keijer en Inge Maas zaten beiden in de situatie waarin ze waren gescheiden. Hun ex-mannen waren in het koophuis blijven wonen. Echter wanneer je ex de hypotheek niet betaalt, blijf je hoofdelijk aansprakelijk voor de hypotheekschuld, zelfs al heb je via de rechter vastgelegd dat het huis van je ex is en dat die verantwoordelijk is voor alle kosten. Dat is natuurlijk sowieso een probleem. Yvonne krijgt alleen post als er betalingsachterstanden zijn. Alle andere post gaat naar haar ex-man, waardoor ze geen idee heeft hoe het er voor staat met de hypotheek, waar ze wel verantwoordelijk voor blijft.
Maar dit is ook een typische situatie waarin je adres wijzigt en waarin je je bankzaken anders gaat regelen. En als de bank je adres niet heeft, dan wordt de bank in zekere zin gedwongen door de wetgever om de schuld, die toch al onterecht voelt, nog hoger te maken met incassokosten en later de kosten van de deurwaarder. En eigenlijk mag je hopen dat de deurwaarder zo snel mogelijk betrokken is, want de deurwaarder mag wel je adresgegevens opvragen.
Maar de schuld kan natuurlijk ook verkocht worden. Een schuldkoper heeft geen zorgplicht en ook geen belang bij een minnelijke oplossing. Bescherming van persoonsgegevens is hier in de praktijk niet, zo schreef onderzoeksplatform Investico eerder, maar worden juist massaal verhandeld. In combinatie met digitalisering heeft dat een bijzonder effect. Door automatisering wordt het opeens heel goedkoop om de schulden van mensen te blijven uitwinnen.
Er valt veel voor te zeggen dat de bank, die wel een zorgplicht heeft, je adres mag opvragen om je te informeren. Sterker, er valt veel voor te zeggen om dat verplicht te stellen voordat ze schulden uit handen mogen geven.
Arjan Widlak is directeur en onderzoeker bij Stichting Kafkabrigade, een organisatie die onnodige bureaucratie opspoort en oplost. Arjan publiceert regelmatig over de impact van informatietechnologie op het openbaar bestuur.
Deze bijdrage is eerder (20 april 2019) geplaatst in Het Financieele Dagblad
