AI helpt Rijkswaterstaat bij groeiende onderhoudsopgave

De inzet van AI is onvermijdelijk maar ook veelbelovend, stelt CIO Ron Kolkman van Rijkswaterstaat, de gastheer van het congres AI & Overheid. Het groeiende personeelstekort noopt zijn organisatie tot slimmer werken en AI kan hier oplossingen bieden. ‘Begin met AI en durf ook te falen.’

Rijkswaterstaat staat voor een enorme onderhoudsopgave: bruggen, sluizen en viaducten moeten veilig en bereikbaar blijven. Veel infrastructuur uit de jaren vijftig en zestig nadert het einde van zijn levensduur. Intussen ziet de organisatie de personeelscapaciteit onder druk staan. ‘Als we ons areaal fatsoenlijk in stand willen houden, hebben we eigenlijk zeven keer zoveel mensen nodig. Die komen er niet, dus moeten we slimmer werken. AI kan ons daarbij helpen’, stelt CIO Ron Kolkman, tevens hoofdingenieur-directeur (HID) van het landelijke onderdeel Centrale Informatievoorziening.

AI reikt al concrete oplossingen aan. In een experiment zijn onlangs honderden viaduct-tekeningen gedigitaliseerd. ‘Onze ingenieurs kunnen deze data via een AI-functie doorzoeken en achterhalen welke objecten het snelst aan onderhoud toe zijn. Dat scheelt ontzettend veel tijd. Zo kunnen we met hetzelfde aantal mensen meer doen’, zegt Kolman.

Ongelukken voorspeld

Ook andere AI-toepassingen lijken veelbelovend. Zo kunnen de weginspecteurs inmiddels beschikken over AI-modellen, die voorspellen op welke locaties de kans op ongelukken het grootst is. Succes is niet vanzelfsprekend, weet Kolkman. ‘Laatst reed ik mee in de auto met een van onze inspecteurs. Ik was vol trots aan het vertellen wat we voor hem aan AI hadden gebouwd. Zegt hij: ‘Leuk, maar ik gebruik het niet. Ik weet zelf wel waar het volgende ongeluk gebeurt.’ Dat werkt wel relativerend. De technologie kan fantastisch zijn, maar uiteindelijk moet de gebruiker er wél mee willen werken.’

Markt maximaal nodig

Volgens Kolkman geldt dat ook voor digitale infrastructuur. Hij is lid van de NDS-raad en voorzitter van het Aanjaagteam NDS Cloud, dat een overheidsbrede soevereine clouddienst wil ontwikkelen. Recent is een verkenning gestart, waarbij de cloudmarkt nadrukkelijk is uitgenodigd om mee te praten. ‘De cloudambities van de overheid kunnen alleen samen met de markt worden gerealiseerd. Je kunt niet verwachten dat je als Nederlandse overheid de investeringen van Big Tech kunt evenaren. Microsoft stopt zo’n 80 miljard in Copilot, dat soort bedragen. Het is waanzinnig om te denken dat je daar in de buurt kan komen. Dus we gaan de markt maximaal nodig hebben.’

Critici vrezen dat AI te veel wordt gehypet. Kolkman snapt de zorgen, maar blijft optimistisch. ‘Natuurlijk moet je opletten wat je doet. Maar de perspectieven zijn te aantrekkelijk, en de energie is er. Dat zie je overal: iedereen wíl vooruit met AI.’ Zijn advies luidt dan ook: ‘Begin gewoon met kleine stappen en durf ook te falen. Bij Rijkswaterstaat doen we beslist mee aan de briljante mislukkingen. Maar ook wij zitten in de fase van leren, proberen en bijsturen. Als je daar niet al te angstig voor bent en niet te grote investeringen riskeert, kom je steeds dichter bij toepassingen die wél werken.’