Belangen van bestuurders bij implementatie nieuwe normen voor overheidswebsites

Beeld: Flickr / Stefan Malmesjö – Creative Commons (CC BY 2.0)

Digitale toegankelijkheid is een nieuw en verplicht thema dat impact heeft op alle externe websites, het intranet en (afgeschermde) online samenwerkingsomgevingen. Bestuurders binnen onder meer gemeenten, provincies, waterschappen, Rijksoverheden, zelfstandige bestuursorganen, adviescolleges, rechtspraak, politie en brandweer zijn verantwoordelijk voor de implementatie binnen hun organisatie. Tijdige implementatie is in het belang van de bestuurder. De nieuwe normen vragen met name inspanning van de afdelingen communicatie, voorlichting en ICT. Advies: geef je collega’s mee om zich tijdig in het thema te verdiepen en zorg te dragen dat werkafspraken worden geactualiseerd.

De belangrijkste handreikingen:

• Een toegankelijkheidsverklaring wordt verplicht
  Elke site moet uiterlijk 23 september 2020 over een eigen toegankelijkheidsverklaring beschikken. Deze verklaring is verplicht en aan te vragen via de gratis invulassistent van Logius. In deze verklaring staat uitgewerkt hoe elke site voldoet aan de nieuwe richtlijnen. Om een verklaring te krijgen dient vooraf onderzoek plaats te vinden – zelf of door een extern bedrijf – naar de digitale toegankelijkheid van de site. Uitkomsten van het onderzoek worden verwerkt in een actieplan en een eventuele motivatie als wordt afgeweken.
• Geef een beschrijving aan hyperlinks, afbeeldingen en bijlages
  Elke hyperlink (‘knop’) krijgt een duidelijke beschrijving, zodat een blinde met voorleessoftware kan horen wat er staat en waar de link naar toe verwijst. Hyperlinks mogen niet langer in een nieuw venster (tabblad) worden geopend; het is belangrijk dat de bezoeker op de pagina blijft. Dit geldt zowel voor links naar interne als naar externe websites. Ook bestanden, afbeeldingen, infographics en andere bijlagen krijgen een duidelijke benaming. Deze benaming wordt meegegeven in de alt-tekst. Een tekst in een afbeelding mag, als in de alt-tekst wordt aangegeven wat er staat en wat de afbeelding voorstelt. Als de afbeelding een link heeft, moet deze duidelijk zijn beschreven.
• Werk consequent met tekststructuur
  Veel mensen hebben behoefte aan leeswijzers om een boodschap te kunnen begrijpen. Gebruik consequent (logische) koppen voor titel, tussenkop en andere koppen.
• Ondertitel video’s en zorg voor transcriptie bij animaties
  Zorg ervoor dat vlogs, video’s en animaties ook digitaal toegankelijk zijn. Videoproducties krijgen allemaal een ondertiteling. Animaties worden voorzien van een uitgeschreven tekst over de animatie die op de site terug is te vinden (transcript).
• Gebruik voldoende contrast bij beeldmateriaal
  Veel bezoekers van de site hebben een vorm van kleurenblindheid zonder dit zich te realiseren. Voldoende kleurcontrast is belangrijk om ervoor te zorgen dat de betekenis van woorden, beelden en eventueel teksten in afbeeldingen overkomt.
• Werk met een open documenten, geen gesloten PDF’s meer
  Gesloten PDF-bestanden zijn niet toegankelijk voor een persoon met een visuele beperking en mogen niet langer worden gebruikt. Vereist is dat alle PDF-bestanden gepubliceerd na 23 september 2018 – dus met terugwerkende kracht – open en toegankelijk zijn. Beter is om te bespreken of uw organisatie PDF-documenten wil gebruiken. Kan de informatie niet gewoon op je internetpagina worden gedeeld?
• Gebruik toegankelijke tabellen
  Voorkom uitgebreide of gedetailleerde tabellen. Maak een onderscheid tussen de informatie die uw organisatie moet en wil delen. De niet-essentiële informatie krijgt een plek in de bijlage.
• Verzend toegankelijke nieuwsbrieven
  Een nieuwsbrief kan een aanleiding voor medewerkers / gebruikers zijn om terug te keren naar de site. Ook een nieuwsbrief dient digitaal toegankelijk te zijn. Stem met de softwareleverancier af hoe deze technisch zorgt voor een digitaal toegankelijke nieuwsbrief.
• Bied alternatieven voor informatie via socialmediakanalen
  Volgens de nieuwe normen zijn ‘socials’ niet altijd voldoende digitaal toegankelijk. Ze bieden geen garantie dat uw content aanwezig blijft en berichten kunnen ongevraagd worden verplaatst, aangepast of verwijderd. Uw organisatie is daarom genoodzaakt een alternatief te kunnen bieden voor gebruikers met een beperking. In de toegankelijkheidsverklaring op de site staan de gekozen socialmediakanalen opgenomen. Op de profielpagina van het socialmedia-account vindt de bezoekers informatie over de vindplek van de digitaal toegankelijke informatie. Zorg dat de inhoud van je socialmedia-uitingen altijd zo toegankelijk mogelijk is. En als gebruikers via uw ‘socials’ vragen kunnen stellen, bied dan ook een alternatief.

Belangen voor bestuurders

Er kan verschillend worden gedacht over de nieuwe normen. Belangrijk is dat iedereen meetelt en dat organisaties mensen met een beperking online niet uitsluiten. Het gaat dus om een positief frame.

Bestuurder zijn verantwoordelijk voor de toegankelijkheidsverklaring op de sites en willen mogelijk ook betrokken worden in het onderzoek en actieplan. Mogelijk willen bestuurders ook een jurist betrekken en digitale toegankelijkheid als bespreekpunt in de voortgangsgesprekken met medewerkers laten opnemen.

Digitale toegankelijkheid van alle sites heeft meer voordelen:

• Bewustzijn: Organisaties investeren in het bewustzijn dat belangrijke informatie idealiter niet in een plaatje of gesloten document is te vinden, maar in een toegankelijke tekst is uitgewerkt.
• Gebruiksvriendelijkheid: Organisaties investeren in het gemak waarmee bezoekers de website kunnen gebruiken, los van technologische of persoonlijke beperkingen.
• Vindbaarheid: Toegankelijkheid helpt ook bij de vindbaarheid van de site en de content via zoekmachines als Google en Bing.
• Bereik: Bedenk dat alle maatregelen die organisaties nemen om de site toegankelijk te maken goed zijn voor alle bezoekers, met of zonder beperking.
• Compatibiliteit: Organisaties investeren zo in de mate waarin de website in diverse browsers te gebruiken is, op diverse platformen, op tablets en op mobiele telefoons.
• Financieel: Vooralsnog zijn er geen financiële sancties bekend als overheidswebsites niet tijdig voldoen. Dit kan mogelijk veranderen als blijkt dat Nederlandse overheidsorganisaties achterop blijven met de invoering. Door tijdige voorbereiding wentelen organisaties een financieel risico af.
• Sturing: De aanpassingen vormen een stuurmiddel om met de sites in control te zijn.

Meer weten over de normen of inhoudelijke verdieping?

Website DigiToegankelijk
Digitaal toegankelijk publiceren
Forum Standaardisatie

Meer weten over Pleio?

Pleio is een online samenwerkingsplatform dat is ontwikkeld voor en met de overheid en biedt opensourcesoftware voor communicatie en interactie binnen én tussen overheidsorganisaties. Pleio stimuleert ontmoeten, samenwerken en kennis delen.

Koen Geijzers is bestuursadviseur en communicatieadviseur bij de Stichting Pleio