Maar liefst 93% van de Noren maakt actief gebruik van Helsenorge, het burgerzorgportaal van Noorwegen. In 2023 kende Helsenorge meer dan 110 miljoen bezoekers op een bevolking van ca. 5.3 miljoen. Het zorgportaal geeft Noorse burgers toegang tot hun eigen persoonlijke gezondheidsdossier met medische gegevens inclusief uitslagen, vaccinatiestatus en donorregistratie. Helsenorge biedt daarnaast gezondheidsinformatie en de mogelijkheid om afspraken met zorgverleners in te zien en te plannen. De veelzijdige mogelijkheden van het burgerzorgportaal zijn van groot belang voor het optimaliseren van de zorgervaring van burgers. Dit roept de vraag op: Is een burgerzorgportaal randvoorwaardelijk in een waardengedreven digitale samenleving?
Wat maakt een burgerzorgportaal waardevol?
Eén overzicht van al uw medische gegevens, uitslagen en afspraken biedt voordelen. Een gecentraliseerd online zorgportaal maakt het mogelijk om toegang tot zorg te vergroten, preventieve zorg te bevorderen en de reis door de keten van zorg te verbeteren. Deze keten van zorg refereert naar gegevensuitwisseling en databeschikbaarheid tussen verschillende zorgaanbieders en zorgverleners, voornamelijk in het primaire zorgproces. Verschillende zorgaanbieders beschikken over eigen informatiesystemen met elektronische patiënten- en cliëntendossiers. Nederland kent vele zorgaanbieders in verschillende sectoren zoals de universitair medische centra, ziekenhuizen, geestelijke gezondheidszorg, huisartsen, verpleging, verzorging en thuiszorg (VVT), gehandicaptenzorg en jeugdzorg. Gegevensuitwisseling, het beschikbaar maken, delen en (her)gebruiken van data in de zorgketen(s) is daardoor een grote uitdaging. De centrale rol van de burger vinden wij als maatschappij belangrijk, maar dit blijkt niet uit de keuzes die we als samenleving hebben gemaakt. Een burgerzorgportaal, welke de data uit de verschillende zorginformatiesystemen aggregeert, lijkt deze uitdaging op te vangen vanuit het perspectief van de burger.
Willen burgers regie over het eigen leven?
We leven in een tijd van grote verandering. Versimpeld gezegd waren we ooit jagers en verzamelaars, toen boeren in de agrarische samenleving, waarna we fabrieksarbeiders in de industriële samenleving werden, om uiteindelijk kenniswerkers in de informatiesamenleving te zijn. Nu bevinden we ons allen in de aankomst van een nieuw tijdperk, de superslimme samenleving: Society 5.0. Dit is een samenleving waarin de grens tussen mens en computer steeds vager wordt en de fysieke en digitale wereld meer dan ooit met elkaar verknoopt raken, zonder de menselijke maat uit het oog te verliezen. Regie voeren over het eigen leven, inclusief je eigen gezondheid, is een van de waarden van een waardengedreven digitale samenleving. Randvoorwaardelijk om deze regie te kunnen voeren is om op een eenvoudige wijze inzicht te hebben in je eigen medisch dossier, uitslagen en afspraken.
Willen burgers inzage in het eigen medisch dossier?
Uit diverse onderzoeken blijkt dat burgers, patiënten en cliënten positief staan tegenover inzage in hun medisch dossier, de afspraken en uitslagen. Naast dat burgers positief staan tegenover inzage is dit ook een recht. Vanaf 1 juli 2020 hebben burgers recht op elektronische inzage in het eigen medisch dossier zoals bepaald in de Wet aanvullende bepalingen verwerking persoonsgegevens in de zorg (Wabvpz).
Mensen willen thuis nog eens nalezen hoe het precies zit, de uitslag van een test opnieuw bekijken en bespreken met naasten, gegevens terugzoeken en het medicatieoverzicht bekijken. Hierdoor hebben mensen meer grip op hun preventie- en/of zorgproces.
In Nederland is deze grip deels mogelijk via het patiëntenportaal van de zorgaanbieder, bijvoorbeeld van het ziekenhuis. Veel burgers, patiënten en cliënten maken gebruik van meerdere zorgaanbieders waardoor het medisch dossier met het medicatieoverzicht, uitslagen en afspraken versnipperd raakt over meerdere zorgaanbieders. Een landelijk burgerzorgportaal is op dit moment in Nederland nog niet beschikbaar. De diverse patiëntenportalen van de zorgaanbieders (de zogenaamde ‘MijnOmgevingen’) vormen het mijnenveld waar de digitaal vaardige burger doorheen moet navigeren.
Wat zijn Persoonlijke Gezondheidsomgevingen (PGO’s)?
Het Integraal Zorgakkoord (IZA) heeft als doel de zorg voor de toekomst goed, toegankelijk en betaalbaar te houden. Een van doelstellingen in het IZA is: ‘In 2025 beschikken alle inwoners die dat willen over een gebruiksvriendelijke en goed gevulde persoonlijke gezondheidsomgeving (PGO) die van meerwaarde is in het zorgproces en voor iedereen begrijpelijke informatie.’
In een PGO kunnen burgers, patiënten en cliënten medische gegevens van verschillende zorgaanbieders, zoals de huisarts en ziekenhuis verzamelen. Vaak is het mogelijk om eigen gezondheidsgegevens toe te voegen, bijvoorbeeld vanuit slimme horloges of andere (medische) digitale hulpmiddelen. De Nederlandse burger heeft momenteel keuze uit ca. 14 verschillende PGO’s. Als concept is het PGO een helder verhaal, echter in de uitvoering is zichtbaar dat de adoptie van het PGO in Nederland relatief laag is. Een individueel PGO lijkt op een burgerzorgportaal zoals Helsenorge, met het verschil dat Helsenorge is bedoeld als één centraal loket vanuit de Noorse overheid. Hier zit een verschil in eerder gemaakte strategische keuzes in de historische Nederlandse context van het zorgsysteem.
Ambitie
De toekomst van de Nederlandse zorgpolder ziet er veelbelovend uit. Mede door de beweging naar de superslimme samenleving: Society 5.0. Nederland is ambitieus en haar burgers hebben hoge (digitale) verwachtingen. Het voldoen aan deze verwachtingen is niet alleen wenselijk maar noodzakelijk om regie te voeren over je eigen gezondheid. Laat Helsenorge hiervoor de inspiratie zijn!
Auteurs kennisbijdrage van links naar rechts: Richard Bussink, Annique van Cuijk en Anders Ravik.
Richard Bussink is Director Lead Health bij Capgemini Invent.
Annique van Cuijk is Consultant Health bij Capgemini.
Anders Ravik is Lead Enterprise Architect Health bij Capgemini Noorwegen.
