Gemeenten stemmen in met de oprichting van een College van Dienstverleningszaken met dwingende macht, plus een Fonds Gezamenlijke Gemeentelijke Uitvoering dat begint met een budget van 52 miljoen in 2018.
Onder de noemer Samen Organiseren willen gemeenten zowel meer bottom-up als krachtiger gaan samenwerken in de slag om de digitalisering. Doelstelling: digitale dienstverlening voor gemeenten beter, eenvoudiger en goedkoper maken. Bijvoorbeeld met standaardisering van processen en het gebruik van gemeenschappelijke bouwstenen.
De huidige samenwerking van gemeenten via KING wordt niet vervangen, maar onderdeel gemaakt van het nieuwe raamwerk voor samenwerking. De leiding komt in handen van een Taskforce Samen Organiseren met vertegenwoordigers uit de gemeentelijke uitvoeringspraktijk (gemeentesecretarissen), beroepsverenigingen en ketenpartners. Deze club zal “processen initiëren, aanjagen en versnellen”. Want de inzet van de ambtelijke top en andere betrokkenen is noodzakelijk voor het welslagen van Samen Organiseren. Het is geen vrijblijvende samenwerking.
Immers, het College van Dienstverleningszaken beschikt over ‘doorzettingsmacht’. Het neemt besluiten over bijvoorbeeld standaarden en legt deze vast in bindende afspraken waar geen deelnemende gemeente onderuit kan.
Het College voor Dienstverleningszaken krijgt daarmee dezelfde status als het College voor Arbeidszaken voor collectieve belangenbehartiging met arbeidsvoorwaarden.
Vanaf 2018 is het niet meer mogelijk om uitnamen uit het Gemeentefonds rechtstreeks aan de VNG toe te kennen. Vandaar de oprichting van een Fonds Gezamenlijke Gemeentelijke Uitvoering, volgens de VNG een ‘technische omzetting’ die als zodanig kostenneutraal is voor de leden. Het geld voor de activiteiten worden na jaarlijkse instemming in de ALV uit dit fonds gefinancierd.
Raden buitenspel
Gezien de vergaande gevolgen van het VNG-besluit stemde circa en kwart van het VNG Jaarcongres in Goes tegen dit besluit. De opposanten werden aangevoerd door de gemeente Nijmegen die vindt dat zonder overleg met de gemeenteraden dit besluit niet kan worden doorgevoerd. Elke gemeente moet immers bijdragen, voor de begroting van 2018 gemiddeld 135.000 euro, oftewel grofweg 3 euro per inwoner.
De minderheid heeft zich ook in de toekomst te schikken. Jaarlijks zullen de gemeenten in VNG-overleg met een twee derde meerderheid over de verdere ontwikkeling van ‘Samen Organiseren’ besluiten met al dan niet instemming met het werkprogramma en het budget, aldus de woordvoerder van de VNG.
“Er wordt gekozen voor een stuurperiode van vier jaar. Belangrijk is de ruimte te houden voor bijstellingen, als de opgedane ervaringen in de praktijk daar om vragen. Deze ervaringen kunnen ook input opleveren voor het traject waarin meer fundamenteel wordt nagedacht over de toekomstige governance van de VNG.”
Dit schrijft VNG-voorzitter Jan van Zanen, in een brief aan de gemeenten van een maand geleden. Volgens de VNG is de intensieve samenwerking nodig voor:
- verbetering van de kwaliteit en toegankelijkheid van dienstverlening
- versterking van de samenwerking in uitvoeringsketens
- minder afhankelijkheid van leveranciers
- kunnen voldoen aan technologische vernieuwing
- kostenbesparingen.
De insteek is op de eerste plaats pragmatisch: Samen Organiseren geeft prioriteit aan de ontwikkeling van de digitale aangifte overlijden en een landelijke digitale verhuisservice. De leden van het College moeten nog benoemd worden, aldus de VNG-woordvoerder.
‘KING
Digicommissaris Bas Eenhoorn spreekt in het komende nummer van iBestuur magazine – dat op 4 juli verschijnt – van een ‘revolutie’, een term die aan inflatie onderhevig is. Jan Willem Jurg, woordvoerder van KING, vindt dat eerder sprake is van een voortzetting van de samenwerking in een nieuwe vorm: “Een paar jaar geleden was dit nog ondenkbaar.”
Is de stap naar een college met centrale macht voor gezamenlijk optrekken een motie van wantrouwen ten opzichte van KING die vrijblijvende samenwerking ondersteunt?
“Nee, juist het tegenovergestelde”, vindt Jurg: “De lijn van best practices die wij voorstaan wordt juist versterkt en meer tot kernactiviteit gemaakt.”
