Moet ik binnen blijven? Met ramen en deuren gesloten? Wat is er eigenlijk aan de hand? Goede communicatie over calamiteiten is belangrijk om omwonenden en werknemers tijdig te informeren. Dankzij het Omgevingsdashboard weten de inwoners van de industrierijke gemeente Moerdijk straks wat hen te doen staat, mocht het misgaan.
Burgemeester Jac Klijs van Moerdijk: “Zorgvuldige en snelle communicatie met omwonenden als zich een incident voordoet, is van levensbelang.”
De aanwezigheid van zware industrie en chemiebedrijven geeft de regio rond Moerdijk een economische sleutelpositie, maar brengt ook risico’s mee voor de veiligheid, het milieu en de volksgezondheid. Dat die risico’s niet denkbeeldig zijn, bleek begin 2011 toen op het industrieterrein brand uitbrak bij het bedrijf Chemie-Pack. Aan de spanning tussen industriële bedrijvigheid en veiligheidsrisico’s is wel wat te doen, maar veiligheidsrisico’s trekken zich niets aan van gemeentegrenzen. De gemeente Moerdijk, de provincie Noord-Brabant, Veiligheidsregio Midden- en West-Brabant en Havenschap Moerdijk hebben daarom de handen ineengeslagen, een samenwerking die resulteerde in het Actieprogramma Moerdijk Veilig.
Een belangrijk onderdeel van effectieve risicobeheersing is de communicatie met burgers en bedrijven: in de zogenaamde ‘koude fase’, als er nog niets aan de hand is, maar ook in de ‘warme fase’, wanneer het zaak is de schadelijke gevolgen te beperken. Daarover een gesprek met Jac Klijs, burgemeester sinds september 2011 – dus na de brand bij Chemie-Pack.
Welke maatregelen zijn er na de brand in 2011 genomen om een vergelijkbare ramp te voorkomen?
“Een van de eerste acties was om op het industrieterrein windvanen in de masten te hijsen, zodat werknemers en bezoekers bij een toxische wolk weten welke kant ze op moeten lopen. Overigens een maatregel die samen met de ontwikkeling van een dashboard voor bedrijven en burgers in 2010 was bedacht door gemeente en brandweer. Op het bedrijventerrein is nu ook een eigen brandweerkazerne gevestigd.
Verder hebben we een nieuw bestemmingsplan opgesteld met een betere ordening van de veiligheidsrisico’s. Na Chemie-Pack zijn we ook vaker onaangekondigde controles gaan doen. Daarnaast proberen we bij het bedrijfsleven een cultuuromslag te bereiken zodat men zich meer realiseert dat bedrijven in eerste instantie zelf verantwoordelijk zijn voor de veiligheid, niet de overheid.”
Maar de overheid heeft wel de plicht om te controleren of bedrijven die verantwoordelijkheid daadwerkelijk nemen.
“Jazeker, maar ik heb bezwaren tegen het huidige systeemtoezicht. Bedrijven die hun zaken niet netjes op orde hebben, krijgen vaak herstelperiode na herstelperiode. Voor je het weet zit je drie jaar lang in een situatie die vanuit veiligheidsoverwegingen onwenselijk is. Gelukkig is er tijdens de controles steeds meer aandacht voor de veiligheidsaspecten en de mogelijke gevolgen van het niet op orde hebben van een vergunning. Daar moeten we strakker op sturen, vind ik. Daarom ben ik ook lid van het dagelijks bestuur van zowel de Omgevingsdienst als de Veiligheidsregio Midden- en West-Brabant, juist om een kruisbestuiving te krijgen.”
In het actieprogramma zegt u: geef mensen een handelingsperspectief voor als er iets gebeurt.
“Risico’s kun je nooit uitsluiten. Maar we doen alles om te voorkomen dat er calamiteiten optreden. Zorgvuldige en snelle communicatie met omwonenden als zich een incident voordoet, is van levensbelang. Voor bedrijven gebruiken we het CBIS, oftewel Alert4Omgevingen, een alerteringssysteem gericht op BHV’ers, dat we in 2014 samen met de Veiligheidsregio en Centric hebben geoperationaliseerd. Bedrijven werken met een BHV-plan, waardoor één seintje al genoeg is om het hele draaiboek voor crisisbeheersing in werking te stellen. Voor de informatievoorziening aan burgers ligt dat anders.”
Wat doet u om hen te informeren in geval van een calamiteit?
“We gebruiken NL Alert. En mede naar aanleiding van de brand bij Shell bekijken we of we de regionale zender ook kunnen inzetten als informatiezender, bijvoorbeeld door boodschappen te laten meelopen in een balk. Aan geluidswagens is geen behoefte meer en foldertjes belanden bij het oud papier.
We bieden inwoners een handelingsperspectief, zodat ze zelfredzamer zijn
Tegelijkertijd wordt digitale informatievoorziening steeds belangrijker. Daarom breiden we de website van de gemeente dit jaar uit met een zogenaamd Omgevingsdashboard voor burgers dat informatie toont over de risico’s in de directe omgeving. Bij een incident verkleurt het beeld op de kaart en zie je relevante informatie bijna realtime. Op die manier bieden we inwoners een handelingsperspectief. Het dashboard voor burgers put uit dezelfde informatiebron als het systeem voor bedrijven en wordt gevuld met informatie van verschillende hulpdiensten, zoals de politie, brandweer en de Geneeskundige Hulp bij ongevallen en Rampen (GHOR).”
Bijna iedereen heeft tegenwoordig een telefoon met internetverbinding. Spelen sociale media ook een rol in de berichtgeving?
“We gaan ook Twitter-berichten doorplaatsen binnen het portaal. Zodat we in geval van een incident bijvoorbeeld binnen enkele minuten berichten van de veiligheidsregio kunnen retweeten. Wie niet over Twitter beschikt, volgt deze berichten dan binnen het dashboard. Samen met Centric hebben we bedacht hoe het Omgevingsdashboard eruit moet zien en hoe alle verschillende databronnen aan elkaar verbonden moeten worden. Centric bouwt het niet alleen, maar heeft ook aan de wieg gestaan van de ideevorming.”
