Vanwege bezuinigingen, maar ook om de afstand tussen politiek en de samenleving te verkleinen, sturen veel gemeenten op meer zelfbestuur en participatie door inwoners. Dat vergt een andere rol van de overheid.
Een veelbesproken onderwerp daarbij is het onderhoud van de openbare ruimte. Gemeenten gaan weer terug naar hun kerntaken en laten het onderhoud aan de openbare ruimte uitvoeren door private partijen. Afspraken worden vastgelegd in de vorm van gewenste resultaten in plaats van werkzaamheden. De taak van gemeenten verschuift van uitvoerder naar regievoerder.
Belangrijk voor de gemeente als regievoerder is het maken van afspraken over het gewenste onderhoudsniveau. Minstens zo belangrijk is het bewaken van de daadwerkelijk bereikte resultaten. Je wilt immers inwoners tevreden stellen en houden. Hoe krijg je dat voor elkaar? Overheden hanteren daarvoor verschillende strategieën.
Leefbaarheidsonderzoek
Sommige gemeenten maken bijvoorbeeld gebruik van het leefbaarheidsonderzoek met vragen over de beoordeling van de buitenruimte. Dit wordt vaak om het jaar uitgevoerd. Nadelen daarvan zijn dat het vrij globaal blijft en dat er veel tijd zit tussen de verschillende metingen. Bovendien wordt de vragenlijst door een willekeurige groep inwoners ingevuld en is er geen sprake van een integrale beoordeling. De vraag rijst of je dan de verbinding kunt leggen tussen het uitgezette beleid en de bereikte resultaten – of juist het ontbreken daarvan.
Een andere optie is om ambtenaren op pad te sturen met specialistische tools om te beoordelen of alles binnen de afspraken valt. Is het gras inderdaad onder de afgesproken 6 millimeter gebleven? Helaas gaan vanwege bezuinigingen steeds minder medewerkers van de afdeling Openbare Werken de straat op. Zou een gemeente ook de controlerende taak uitbesteden, dan jaagt zij zichzelf op kosten.
Participatie = invloed
Dankzij de toegenomen beschikbaarheid van tablets, smartphones en internetverbindingen kan het ook anders. Samen met de gemeente Steenwijkerland hebben wij de Burgerschouw App ontwikkeld. Tijdens een burgerschouw beoordelen de inwoners van een gemeente zelf hun leefomgeving. Aardige aan zo’n schouwronde is dat inwoners niet alleen zien wat er mis is met de buitenruimte, maar ook wat wel in orde is. Bovendien geeft het mensen meer invloed op het beheer van hun leefomgeving. Hans Sluis, hoofd Openbare Werken bij de gemeente Steenwijkerland: “Onze inwoners zijn erg betrokken bij hun leefomgeving en hebben daar vaak een duidelijke mening over. Dankzij de schouw zijn wij als gemeente beter op de hoogte van hun wensen, terwijl burgers actief betrokken zijn bij het onderhoud van hun eigen wijk.”
Burgerschouwrondes werden eerder ook al uitgevoerd, veelal op papier. Hierdoor zijn de administratieve lasten voor zowel de gemeente als de vrijwilligers veel groter. Bovendien duurt het op deze traditionele manier langer totdat resultaten beschikbaar zijn. Door burgerschouwers via hun eigen tablet of smartphone te laten schouwen, ben je flexibeler en sneller. Er kan veel sneller beoordeeld worden, waardoor er realtime inzicht ontstaat in de beeldkwaliteit. Bovendien is er door het gebruik van SaaS-principes geen beperking aan het aantal mensen dat meedoet aan een schouw. Zo komt een nabije en compacte overheid weer iets dichterbij.
Sander de Graaf houdt zich als programmamanager Business Development & Innovatie vooral bezig met visievorming en het productbeleid om de dienstverlening van gemeenten over meerdere kanalen aan burger en bedrijf te optimaliseren. Speciale aandacht gaat daarbij uit naar zaakgericht werken en meerkanaals dienstverlening. Momenteel is hij nauw betrokken bij het ontwikkelen van de visie van Centric op de dienstverlening van lokale overheden, te weten ‘Het verbinden van een compacte en nabije overheid’.
