Duizend bloemen bloeien

Een mooie gelegenheid om het te hebben over de overheidsdienstverlening op het gebied van werk, inkomen en zorg. Verschillende prominenten uit het sociaal domein discussieerden in het Haagse hotel Des Indes met elkaar over sociale allianties in de zorg.

Die avond viel mij vooral de enorme diversiteit op waarmee gemeenten de decentralisaties hebben benaderd. Opmerkelijk was ook dat een bepaalde benadering in de ene plaats zeer succesvol was, terwijl diezelfde werkwijze in een andere gemeente totaal niet aansloeg. Een van de oorzaken die daarvoor werden aangedragen, is het cultuurverschil tussen gemeenten.
Het verschil in de benadering van gemeenten was mij al eerder opgevallen. Waar Centric probeert de markt met behulp van standaardsoftware te bedienen, bleek het de afgelopen jaren lastig om tot een standaard te komen. Ondanks alle pogingen van partijen als VNG en KING om te komen tot een uniforme werkwijze en bijbehorende ICT-ondersteuning – zoals het programma Informatievoorziening Sociaal Domein (ISD) – blijkt dat nog steeds veel gemeenten een nieuwe uitvoeringsvariant bedenken, in de hoop dat softwareleveranciers die vervolgens ondersteunen.

Zoveel gemeenten, zoveel wensen?

Goed voorbeeld hiervan is de wijze waarop gemeenten omgaan met sociale wijkteams en de geautomatiseerde ondersteuning daarvan. De ene gemeente bemoeit zich hier niet of nauwelijks mee en laat het over aan organisaties binnen het maatschappelijk veld, terwijl in de andere gemeente het wijkteam volledig wordt bemand door de gemeente. De ene gemeente wenst verregaand geautomatiseerde ondersteuning van het wijkteam inclusief uitgebreide informatie-uitwisseling met achterliggende systemen, terwijl de andere gemeente die behoefte helemaal niet heeft. In de ene gemeente verzorgt het sociale wijkteam de feitelijke toewijzing van zorg (Wmo) en jeugdzorg en zelfs een groot deel van de administratieve afhandeling, in de andere gemeente geldt juist een strikte scheiding tussen de frontoffice van het wijkteam en de afhandeling in de backoffice.
Het doet denken aan 1995 en de vorming van de toenmalige CWI’s in 572 gemeenten, die allemaal aan het experimenteren waren met de samenwerking met Arbeidsvoorziening en Uitvoeringsinstanties (Uvi’s) voor WW en WAO. Het was in deze periode dat Flip Buurmeijer (toenmalig PvdA-kamerlid, voorzitter van de regiegroep Samenwerking Werk en Inkomen, en voorzitter van de parlementaire enquêtecommissie die onderzoek deed naar de uitvoering van de sociale zekerheid) de legendarische woorden sprak: ‘Laat duizend bloemen bloeien’. Dit met het idee dat uit veelvuldig experimenteren vanzelf wel de beste oplossing komt bovendrijven. Zou Buurmeijer dat ook nu nog de beste manier vinden om tot een standaard werkwijze te komen?

Dezelfde uitdagingen

Het zou goed zijn als gemeenten vaker naar hun collega-gemeenten kijken om van elkaars successen te profiteren. Ondanks verschillen van culturele of andere aard– en die zijn er heus – staan gemeenten veelal voor dezelfde uitdagingen en komen ze op hun gezamenlijke weg dezelfde hobbels tegen. Eén bloeiende bloem is voldoende.

Ron Bartels is als directeur Uitvoering sociale zekerheid verantwoordelijk voor de activiteiten van Centric binnen het taakveld Werk, Inkomen en Zorg.