Hoewel de kinderboeken-vibe rond de naam misschien anders doet vermoeden, ontwikkelt de AI-bende volwassen AI-toepassingen voor de overheid. Voor vijf provincies om precies te zijn, die met behulp van jonge specialisten werken aan AI-tools die een oplossing voor meerdere provincies bieden.
Gezamenlijke pilot
De AI-bende, een samenwerking tussen de provincies Flevoland, Zuid-Holland, Gelderland, Overijssel en Noord-Brabant en de Amsterdamse AI-studio Bit, ging in oktober 2024 van start met acht jonge AI-specialisten, veelal net-afgestudeerd op het gebied van kunstmatige intelligentie. In kleine teams buigen zij zich over interprovinciale vraagstukken. Margriet Dekker, programmamanager provincies bij Bit, vertelt dat het gaat om een pilot van een jaar. ‘We bouwen AI-toepassingen met impact. We zijn benieuwd naar de bruikbaarheid van deze technologie in bedrijfsvoering en maatschappelijke opgaven en naar de leerervaring. Waar lopen we dan tegenaan bij het samen innoveren?’
Woo-verzoeken bevragen
Er lopen acht initiatieven, waarvan het Wooverzicht en zoekportaal HaRold het meest vergevorderd zijn. Het Wooverzicht biedt burgers en Woo-behandelaars de mogelijkheid om reeds gepubliceerde Woo-verzoeken te bevragen. ‘Je ziet vaak dat er dubbele woo-verzoeken worden gedaan, of dat mensen een woo-verzoek doen zonder precies te weten waar ze naar op zoek zijn,’ vertelt Dekker. ‘Met deze tool kun je in natuurlijke taal vragen welke stukken er al openbaar zijn over de informatie die jij zoekt.’ Naar verwachting is het Wooverzicht in maart of april klaar.
HR-vragen
Zoekportaal HaRold is een interne tool waarmee medewerkers vragen kunnen stellen over informatie op het intranet en in de HR-systemen. Dit voorkomt dat ze het hele intranet moeten afzoeken of de HR-afdeling moeten lastigvallen met veel gestelde vragen als ‘ik ben net vader geworden, wat moet ik regelen op mijn werk?’
Andere initiatieven zijn onder meer een toepassing die inzicht geeft in de samenhang van de verschillende beleidsdocumenten over de omgevingswet en een tool voor automatisch metadateren.
Buzzword
Is het ook mogelijk dat de AI-bende een probleem van de provincies onderzoekt en tot de conclusie komt dat AI er géén oplossing voor biedt? Dekker: ‘Zeker. AI is een buzzword waar iedereen helemaal op aangaat, maar het is geen oplossing voor alles. We zijn best kritisch: is AI hier van toegevoegde waarde of is er eerder een opschoningactie van de informatiehuishouding nodig? En is het ook haalbaar? Wat is de maatschappelijke meerwaarde? De conclusie dat het niet haalbaar is, zien we ook niet als een verlies, want we leren veel van wat wel en wat niet kan. Bij het opschalen naar verschillende provincies zal misschien ook blijken dat dat bij sommige initiatieven helemaal niet mogelijk is. Ook daar leren we dan samen van.’
Privacy
Voor overheidsorganisaties is het zelf ontwikkelen van generatieve AI-tools extra interessant nu veel bestaande tools van techbedrijven worden afgeraden vanwege privacy- en veiligheidsrisico’s. Zo stopte de gemeente Amsterdam onlangs voortijdig een proef met Microsofts Copilot naar aanleiding van de uitkomsten van het privacy-onderzoek naar de tool.
Hoe zorgt de AI-bende voor een verantwoorde inzet van AI? ‘We bouwen generatieve AI-tools die in beheer komen van de provincies. Daardoor zijn we minder afhankelijk van de externe tools, omdat we zelf meer in de hand hebben wat we wel en niet aanzetten.’ Ze maken gebruik van externe partijen, maar draaien de toepassingen op eigen servers onder de voorwaarden waar de deelnemende provincies zich comfortabel bij voelen.
Prioritering
Het ontwikkelen van acht initiatieven blijkt best een ambitieuze keuze. ‘We staan nu op het punt dat we een prioritering moeten maken,’ zegt Dekker. ‘We gaan bekijken waar we de meeste potentie in zien en daarop focussen.’
Maar de grootste uitdaging ligt in het feit dat de provincies ondanks vergelijkbare doelstellingen toch allemaal anders zijn ingericht. ‘Iedere provincie is uniek en dat vraagt om de nodige afstemming.’
Neemt niet weg dat het enthousiasme bij de deelnemers groot is. Onlangs nog deden drie van de AI-bende trainees mee met de hackathon van AI Coördinatie Nederland in het Provinciehuis Zuid-Holland. En ook deze pilot moet leiden tot een spetterende eindpresentatie en, hopelijk, een vervolg.
Lees ook:
