De AI-blues

AI levert misschien (nog) eenheidsworst. In een wereld vol middelmaat zou dat weleens het grootste risico van de opkomst van AI kunnen zijn.

In 2013 publiceerden Nart Wielaard en ik ons eerste boek: ‘Wij Zijn Big Data’. We schreven het met veel energie en vol overtuiging dat we de wereld een verhaal moesten vertellen over wat dataficatie betekent voor de maatschappij. Het werd een groot succes. Onlangs constateerden we tijdens een kop koffie dat ontwikkelingen op het vlak van AI eigenlijk een soortgelijk boek verdienen. Binnen vijf minuten hadden we de nodige bouwblokken van het boek bedacht. En in de zesde minuut schoten we het plan al af. Want: zit de wereld hier nu echt op te wachten? Nee dus.

Zijn we gewoon older and wiser geworden en hoeven we ons niet zo nodig meer te profileren? Weten we inmiddels beter wat de beperkingen zijn van onze eigen inzichten? Zou kunnen, maar ik denk dat er meer aan de hand is.

Vrijwel alle kennis is tegenwoordig met een paar muisklikken binnen te halen. Ik merk dat zelf heel goed in mijn colleges. Alle achtergrondinformatie die ik gebruik is makkelijk vindbaar. Als je mijn uitleg in een bepaald perspectief wilt plaatsen, dan kunnen AI tools dat in een handomdraai, beter en sneller dan dat ik dat kan. Begrijp je iets niet, of heb je verdieping nodig? AI schiet je te hulp. Het mooie is bovendien dat de gemiddelde student tamelijk goed is in het beoordelen van AI op betrouwbaarheid – en er zo nodig op doorvraagt. En mocht je dat kunstje nog niet beheersen? Dan vertelt AI hoe het moet.

Oké, in een vlaag van zelf­overschatting kan ik natuurlijk claimen dat mijn eigen creativiteit, betrouwbaarheid en originaliteit het schrijven van een boek of een live college rechtvaardigen. De lezer of de student krijgt dan de unieke kans om geïnspireerd te worden door interactie te hebben met mij, iemand die die het allemaal al eens heeft meegemaakt en vanuit alle kanten heeft doordacht. Ik vermoed echter dat dat wensdenken is. Vroeger deden dergelijke ervaringen en senioriteit als mens ertoe, die kon je namelijk nergens anders vinden. Maar dat was dus vroeger. Toch?

U merkt het: ik twijfel. Met als gevolg: ik neem mezelf een stuk minder serieus dan vroeger. En ik denk toch echt dat dat minstens voor een deel te maken heeft met de opkomst van AI. Oké, AI levert misschien (nog) eenheidsworst. In een wereld vol middelmaat zou dat weleens het grootste risico van de opkomst van AI kunnen zijn. Maar hoe erg is dat eigenlijk? Daar moet iemand maar eens een boek over schrijven.

Deze blog werd ook gepubliceerd als column in iBestuur Magazine #52 van oktober 2024