De Burgerschouw App: burgers aan de knoppen

In 2007 heeft de gemeente Steenwijkerland haar Integrale Visie op de Openbare Ruimte (IVOR) vastgesteld. Daarin beschrijft de gemeente hoe zij wil dat de openbare ruimte eruitziet en hoe die onderhouden wordt. “We hebben afgesproken dat het onderhoudsniveau overal ‘basis’ is, behalve op de mooiste plekken, zoals parken en rotondes, daar moet het niveau ‘hoog’ zijn”, vertelt Mirjam van der Iest, beleidsmedewerker bij de afdeling Openbare Werken van de gemeente Steenwijkerland.
Maar wat is ‘basis’ en wat is ‘hoog’? Van der Iest: “Daarvoor hebben we een kwaliteitshandboek gemaakt. Daarin staan vijftien maatlatten voor de openbare ruimte, onderdelen van de buitenruimte die voor inwoners belangrijk zijn. Staat het groen er netjes bij? Groeit er geen onkruid tussen de tegels? Maar ook: wat is de staat van de weg?” De schouwers, inwoners van de gemeente, gaan de straat op en beoordelen voor elk van de punten of die qua beeldkwaliteit voldoen aan de afgesproken eisen.

Soms is een negatief schouwresultaat voor Openbare Werken aanleiding om op te treden, soms ook valt een pijnpunt onder het reguliere onderhoud en wordt het vanzelf verholpen bij de eerstvolgende onderhoudsbeurt. “Een scheve lichtmast zetten we recht en ook een ontbrekende trottoirtegel is reden tot onmiddellijke actie. Voor hondenpoep komen we niet direct langs, tenzij het een structurele klacht is. Is het gras niet gemaaid? Daar doen we niet meteen iets mee. Dan is het wachten tot de volgende, vaak wekelijkse, maaironde.”

Na een oproep in de krant, waar dertig reacties op kwamen, is de gemeente in 2010 begonnen met schouwen – op papier toen nog. “We zijn gaan schouwen omdat we graag willen weten hoe wij ons werk doen. Het is bovendien een vorm van burgerparticipatie. We betrekken inwoners bij het beheer van de openbare ruimte en maken hen zo bewust van wat de gemeente allemaal doet.” Wanneer mensen contact opnemen over de openbare ruimte, is er meestal sprake van een klacht. Maar tijdens een schouwronde zien mensen dat er ook veel wel in orde is. “Ook bewustwording is daarom een belangrijk doel van de burgerschouw.”

Van multomap naar app

Sinds dit jaar geven de schouwers – vijfenveertig inmiddels – hun beoordeling via de Burgerschouw App, die door Centric is ontwikkeld in samenspraak met de gemeente. “Een van onze schouwers, die bij Centric werkt, heeft bij Centric een prijs gewonnen voor het idee van een digitale burgerschouw. Een goed idee, want we zaten hier met dikke multomappen vol schouwformulieren die we met de hand overtypten. Nu gebruiken we elektronische formulieren en staan de resultaten na het opslaan meteen in het systeem. Dat scheelt behoorlijk wat tijd.”
De schouwers zijn vrijwilligers, inwoners die het belangrijk vinden dat hun wijk er netjes bij ligt. “Dat is vaak de reden dat mensen meedoen, welbegrepen eigenbelang.” En dat is weer in het belang van de gemeente, die wil kunnen vaststellen of zij haar werk goed doet. “Het huidige aantal schouwers is nog niet volledig dekkend, dus we proberen meer mensen, met name ook jongeren, enthousiast te maken”, zegt Van der Iest.

Volgens Hans Sluis, hoofd Openbare Werken, zorgt de burgerschouw voor meer transparantie. “De schouw laat ook zien wat de gemeente allemaal doet. In het verleden werd vooral op incidenten gereageerd, nu ontstaat er een vollediger beeld van de situatie, voor ons en voor de inwoners. De resultaten plaatsen we na de schouw namelijk direct op de site en op urgente punten ondernemen we bovendien zo snel mogelijk actie.”
De schouwresultaten van 2010 zijn in boekvorm uitgegeven, met grafieken bij alle beoordelingspunten, zowel voor de gehele gemeente als onderverdeeld naar kern en per maatlat. De resultaten worden in de toekomst uitsluitend nog op de website gepubliceerd. In 2010 kwam uit de evaluatie dat de vrijwilligers één keer per jaar schouwen te weinig vonden. Daarom is de frequentie vorig jaar opgeschroefd naar twee rondes: een voorjaars- en een najaarsschouw. Van der Iest: “Dat onkruid groeit natuurlijk wel door. Maar omdat we nu digitaal werken, zorgt een extra schouw niet voor veel extra werk.”

Uit de resultaten bleek dat de vrijwilligers tevreden zijn met hun leefomgeving. De gemiddelde beoordeling kwam uit op het vereiste niveau. “Wat betreft hondenpoep doen we het bijvoorbeeld erg goed. Volgens de schouw hebben we weinig tot geen hondenpoep in de gemeente. Als iemand ergens stront ziet liggen, lijkt het algauw of de hele buurt ervan vergeven is. Maar de burgerschouwers zien het op hun ronde niet liggen. De schouw geeft zo een algemeen en betrouwbaar beeld van de staat van de openbare ruimte.” Ook de Burgerschouw App zelf kreeg de handen op elkaar. Schouwers die voor het eerst met de app werkten, waren te spreken over de duidelijke schermen en het bedieningsgemak. Ze beoordeelden de applicatie dan ook met een 7,8.

De burgerschouw geeft inwoners van de gemeente meer invloed op het beheer van de openbare ruimte, hun openbare ruimte. Hans Sluis: “Onze inwoners zijn erg betrokken bij hun leefomgeving en hebben daar vaak een duidelijke mening over. Dankzij de schouw zijn wij als gemeente beter op de hoogte van hun wensen, terwijl burgers actief betrokken zijn bij het onderhoud van hun eigen wijk. En de iPad die je als schouwer in bruikleen krijgt, kun je natuurlijk ook voor andere zaken gebruiken.”
Voor meer informatie kunt u terecht op www.centric.eu/burgerschouw.

Tweets
Jos van den Nouland JosvdNouland (wethouder gemeente Steenwijkerland)
#trots Steenwijkerland geeft 'burgerschouwers' eigen app - Binnenlands Bestuur
Brenda Heuver BrendaHeuver (P&O-consulent gemeente Steenwijkerland)
Mooi initiatief #steenwijkerland. Gemeente.nu – Verbindt gemeenteambtenaren – Steenwijkerland gebruikt app voor schouw
Marie Louise Borsje @mlborsje (Ambtenaar 2.0 bij Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie)
#dashandig je buurt schouwen met een app