De moed om te kiezen

Op het afgelopen iBestuur Congres viel veelvuldig in sessies het woord ‘durf’. De overheid moet ‘meer durven’ met digitalisering. Daar ben ik het mee eens, hoewel ik eigenlijk niet weet hoe dit precies in de verschillende contexten werd bedoeld. Ik frame het dus even vanuit mijn ethische blik (of framen wenselijk is, hebben we het een andere keer over).

“Which will you go for
Which will you love
Which will you choose from
From the stars above”
(Nick Drake)

Durven heeft voor mij te maken met de moed om te kiezen. We staan dagelijks voor honderden keuzes en niet allemaal vragen ze om een ethische reflectie (hoewel, don’t get me started…). Nephtis Brandsma, CDO bij de gemeente Groningen en tevens filosoof, vertelde mij tijdens het congres dat er één belangrijke vaardigheid is die filosofen niet leren tijdens de opleiding: kiezen. Het onderzoeken, het analyseren, ordenen, structureren, dat gaat filosofen over het algemeen goed af. Maar de valkuil is om in de filosofische twijfel te blijven vervallen en oneindig te blijven streven naar zorgvuldigheid. Kiezen is iets, zo concludeerden wij allebei, dat wij als filosofen gaandeweg hebben moeten leren.

Precies ín het kiezen, en de moed om te kiezen, ligt de waarde van ethiek. Dit blijft een spanningsveld voor een ethicus en voor iedereen die in de organisatie actief aan ethiek doet: enerzijds streven naar zorgvuldigheid en betekenis, en anderzijds het besef dat een ethisch onderzoek altijd iets tijdelijks is (het komt in een bepaald moment, in een bepaalde context tot stand). Al het gecontempleer is heel erg nodig, maar alleen contemplatie gaat ons niet ergens brengen. De verandering zit ‘m in de handeling. En daar zijn uiteindelijk keuzes voor nodig.

Een andere CDO vertelde mij eens dat hij ‘nooit met ethiek te maken had’. Ik vroeg hem: “Hoe maak je dan keuzes?” Want ín de keuze liggen waarden verscholen. Van alle mogelijke keuzes wordt er één genomen, met reden. Die correspondeert met dat wat jij van belang acht. Ethiek is je daar bewust van te zijn en daar een bewuste afweging in te maken. Ethiek komt dus eigenlijk pas tot leven door te kiezen! Daar zit de beweging naar dat wat je wenselijk acht. Met alleen denken veranderen we de wereld niet. We hebben ons tot de wereld te verhouden, continu. In ons hoofd, hart en met ons handelen. Aim for the stars!