door: Eveline Jacobsen (UWV), Dasha Simons en Marloes Roelands (IBM), 17 februari 2023
Data-ethiek is een randvoorwaarde voor datagedreven werken. UWV zette onlangs de eerste stappen in de governance van algoritmes: “Elke nieuwe datatoepassing ondergaat in eerste instantie een ethisch impact assessment ‘light’.”
door: Piek Visser-Knijff, 8 februari 2023
Ik beschouw het werken met data graag taalfilosofisch. Hoe data een representatie zijn van onze complexe werkelijkheid en (taal)handelingen zijn om die werkelijkheid hanteerbaar te maken. Hoe het daarmee áltijd tekort doet aan die complexiteit van de wereld om ons heen.
door: Piek Visser-Knijff, 21 december 2022
Rijksambtenaren zitten geregeld met de vraag of datgene waar ze mee bezig zijn wel het juiste is om te doen. Het toeslagenschandaal heeft niet alleen leed veroorzaakt bij de ouders en kinderen, maar ook bij bij de ambtenaren van de Belastingdienst zelf. Om aan herstel van vertrouwen te werken moet er ook oog voor hen zijn.
door: Angela Rijnhart, 28 november 2022
Een slimme stad maakt gretig gebruik van data en technologie en doet dat verantwoord. Dat klinkt simpel, tot we op zoek gaan naar de spelregels waaraan slimme steden moeten voldoen. Die blijken nog ontoereikend. Publieke waarden vragen om kaderstellende wet- en regelgeving. Digitalisering stimuleert overheden actief aan de slag te gaan met ethiek.
17 november 2022
De overheid wil de menselijke maat als sturend uitgangspunt hanteren. Als overheden levensgebeurtenissen van burgers centraal stellen in hun dienstverlening, zullen ze méér gaan samenwerken, wat een gestroomlijnde dienstverlening ten goede komt.
door: Erik Staffeleu (Vice President Publieke Sector Capgemini Invent), 16 november 2022
In Nederland en Europa is het afgelopen jaar veel gebeurd binnen het veiligheidsdomein en dit is terug te zien in de diversiteit van artikelen in het twaalfde rapport Trends in Veiligheid 2022. De toeslagenaffaire, het Log4j-incident, de pandemie: ze deden veel stof opwaaien. En ze hebben allemaal een relatie met de voortschrijdende digitalisering.
4 november 2022
Dit artikel, onderdeel van de serie ‘Toekomst van steden’, heeft als thema Veiligheid, en gaat over de vraag hoe de slimme stad, waar alles steeds meer digitaal verbonden raakt en datagedreven werken de norm is, controle houdt op de cyberrisico’s en privacykwesties die met deze ontwikkelingen samenhangen.
24 oktober 2022
Articifial Intelligence (AI) is een krachtige technologie die de potentie heeft om een revolutie teweeg te brengen in de manier waarop overheden en bedrijven diensten leveren aan burgers. Maar het gebruik van algoritmes en data kan ook risico’s met zich meebrengen en kan zonder voldoende controle het leven van mensen nadelig beïnvloeden.
door: Redactie iBestuur, 20 september 2022
Vandaag wordt de Nationale AI & Ethiek cursus gelanceerd. De gratis online cursus is een inhoudelijk vervolg op de populaire Nationale AI-Cursus uit 2018 waar inmiddels meer dan 300.000 mensen mee zijn bereikt. In verschillende hoofdstukken wordt u geconfronteerd met dilemma’s waarbij een knoop doorgehakt moet worden.
door: Leon Dohmen, 5 september 2022
De vraag is niet of we digitalisering van onze samenleving willen maar hoe beschaafd of fatsoenlijk we dit willen. We kunnen publieke waarden niet langer negeren of ondergeschikt maken aan een verdienmodel of organisatiedoelstelling. Het ethisch bewustzijn van alle opdrachtgevers en bouwers van digitale voorzieningen moet meer worden aangesproken.
door: Christian Verhagen, 22 augustus 2022
Hoe willen we invulling geven aan een datagedreven overheid? Er kan veel, maar dat betekent niet dat alles moet kunnen. Het moet verantwoord. Maar wat is dat? Een eenduidig en alomvattend antwoord is lastig, en misschien niet eens mogelijk. Toch is er behoefte aan meer houvast. Aan duidelijkere richtlijnen vooraf, in plaats van een oordeel achteraf.
door: Alex Corra, 8 augustus 2022
De ontwikkeling en integratie van nieuwe datagedreven technologie zal zich naar verwachting blijven ontwikkelen. Wat kunnen we als (overheids)organisaties doen om ervoor te zorgen dat daarbij de menselijke maat niet wordt opgeslokt? Een volwassen implementatie van data-ethiek is van belang om dit te voorkomen.
door: Leon Dohmen, Carinke Buiting en Tanja Ubert, 13 juni 2022
De beroepsgroep informatici die zo bepalend is voor toekomstig geluk en welzijn van mensen en duurzaamheid van onze planeet, mogen we niet overlaten aan de vrije markt en een onbeschermde functie alleen. Certificering van het vak informaticus is noodzakelijk voor mens- en planeetwaardige digitalisering in de toekomst.
door: Sjoerd Hartholt, 12 mei 2022
Algoritmes en data zijn voor het UWV onvermijdelijk voor een efficiëntere en betere dienstverlening. De Commissie Data Ethiek zorgt ervoor dat het UWV bij innovaties scherp blijft op ethische waarden. Want: ‘Huidige wetgeving laat nog ruimte voor discussie over.’ Een voorbeeld voor andere organisaties lijkt daarmee gezet.
door: Rob Nijman en Bram Havers, 11 mei 2022
Onze opvatting is dat digitalisering, en ook het verantwoord toepassen van AI, kan bijdragen tot grote maatschappelijke waarden. Maar dan moeten we het wel goed (blijven) doen. Laten we helder communiceren, laten we ook duidelijk aangeven waar een technologie wel en niet toe in staat is, en laten we dat doen om niet in zwart-wit denken te vervallen
3 maart 2022
Een goede informatiehuishouding is geen doel op zich, maar een middel om democratische en juridische waarden te waarborgen. We spreken met Afelonne Doek, Rijksarchivaris en directeur Nationaal Archief. Alex Corra, data-ethicus bij SVB en voorzitter van werkgroep data-ethiek bij CIP, en Jelle van der Ster, directeur SETUP, platform voor technologie en cultuur. Gesprek onder leiding van data-ethicus Piek Visser-Knijff.
door: Jan Willem Duijzer, 24 februari 2022
Ons vakgebied verandert. Van ‘nice to have’ is digitale dienstverlening op alle terreinen een ‘must have’ geworden, met bijpassende kwaliteitseisen. Mijn vijfde tip: ‘Ethiek is onderdeel van je werk’. Bij de ontwikkeling van de Corona-app kregen ethische afwegingen een prominente plek. Ook in de werkprocessen van de Rechtspraak is een ethisch perspectief op techniek nodig.
door: Piek Visser-Knijff, 16 februari 2022
Tegen het ministerie van VWS wordt een claim voorbereid vanwege een groot datalek in de systemen en door het handelen van de medewerkers van de GGD. Is het ‘goed’ dat VWS op de vingers wordt getikt? In hoeverre dient dat het maatschappelijk belang? Privacy als grondrecht moet beschermd worden, maar wie wordt hier beter van?
door: Christian Verhagen, 14 december 2021
Na de toeslagenaffaire, SyRI en de huidige discussie over de Wet Gegevensverwerking Samenwerkingsverbanden (WGS) lijkt data synoniem voor problemen. Er wordt dan ook met argusogen gekeken naar het delen en combineren van data binnen de overheid, en er komt steeds meer aandacht voor data ethiek. Die aandacht beperkt zich nu vaak tot de ethische aspecten van het delen van data, maar het niet delen van data kan net zo goed onethisch zijn.
door: Piek Visser-Knijff, 27 juli 2021
Kloktijd is niet de tijd. Met kloktijd proberen we structuur aan te brengen. Privacy, gegevensbescherming dus eigenlijk, wordt gezien als hindernis waar ‘we geen tijd voor hebben’. Maar we moeten ons niet blindstaren op de wetgeving. Het gaat erom oog te hebben voor mensen, hun privacy en de beleving van privacy.
22 juli 2021
Vanaf 13 september starten we met de uitrol van de Masterclass Ethiek (3 podcasts en 3 webinars). In de week van 13 september releasen we de eerste podcast, daarna worden podcasts en webinars steeds afgewisseld. De eerste webinar van deze masterclass is op 20 september. Alle onderdelen zijn ook interessant om los te beluisteren of te bekijken c.q. live aan deel te nemen.
door: Marcel Berkhout en Rob Nijman , 28 april 2021
Overheden zijn bij uitstek in de positie om flinke slagen te maken met het slim gebruiken van data. Denk aan proactieve en snelle communicatie met de burger, smart cities, geoptimaliseerde vervoersstromen en geavanceerd watermanagement. Bestuurders staan nu voor een uitdaging: bepalen van de juiste datagovernance, dataprivacy-maatregelen en architectuur.
door: Serf Doesborgh, 25 november 2020
Spraaktechnologie lijkt dé interface van de toekomst, maar dat roept ook ethische vragen op. Tot hoever willen we gaan?
door: Karina Meerman, 23 november 2020
Van voorspellend rekenmodel tot en met zelfbewuste levensvorm, de potentie van artificiële intelligentie (AI) is net zo verwarrend als veelbelovend. Moeten gemeenten eigenlijk ook iets met AI? Zo ja, hoe dan en – ook best belangrijk – hoe vooral niet?
door: Redactie iBestuur, 6 oktober 2020
Artificiële Intelligentie (AI) ontwikkelt zich razendsnel en overstijgt landsgrenzen. Hoe leiden we de wereldwijde ontwikkeling van verantwoorde AI in goede banen? Volgens moraalfilosofe Katleen Gabriels (Maastricht University) ligt de sleutel voor morele technologie bij interdisciplinair onderwijs, vertelt ze in een interview met Arine van Heeswijk voor het Rathenau Instituut.
door: Rudy van Belkom, 1 juli 2020
Binnen de ontwikkeling van AI is ethiek een hot topic. Naarmate AI steeds autonomer kan opereren, zullen we in steeds grotere mate de controle uit handen moeten gaan geven. Dit zorgt logischerwijs voor gevoelens van angst. Daarbij komt dat fictie steeds vaker wordt ingehaald door de realiteit. Zo crashte in 2016 een Tesla op de automatische piloot, waarbij de bestuurder om het leven kwam. Het volstaat niet langer om op afstand te filosoferen over wat goed of juist is. Ethiek is meer dan ooit praktische filosofie.
door: Walter van Holst, 29 juni 2020
Wat doet de overheid wanneer zelfs grote techreuzen als IBM, Amazon en Microsoft op de gezichtsherkenningrem trappen?
door: Eddy Van der Stock, 6 mei 2020
Waar liggen de (ethische) grenzen bij het gebruik van ‘big data’ en wie bepaalt die grenzen? En wat is daarbij de rol van de overheid?
door: Edgar Karssing, 10 april 2020
Technologische innovaties kunnen veel voor de mensheid gaan betekenen. Qua gezondheid en kwaliteit van leven. Ze maken ons leven leuker en gemakkelijker. Maar technologische innovaties hebben ook schaduwzijden. Die morele en maatschappelijke zorgen moeten we serieus nemen. Om geen Victor Frankenstein te worden.
door: Pieter van Boheemen, 2 april 2020
Het gebeurt niet vaak dat techbedrijven technologie in de ban doen. Deepfakes zijn wat dat betreft een uitzondering.
door: Maurits Kreijveld , 30 maart 2020
De ontwikkeling van AI kan ons helpen boven onszelf uit te stijgen en onze samenleving als geheel mooier te maken.
door: Frits de Jong, 22 januari 2020
Wat vinden we (nog) verantwoord als het gaat om het delen van (persoons-)gegevens? Mag een bedrijf die gegevens gebruiken om mensen te beïnvloeden om bepaalde producten aan te schaffen of een politieke richting op te duwen? En vinden we het normaal dat bij het versturen van datasets ook informatie meekomt die niet relevant is? “Wees kritisch op het delen van data en bespreek het.”
door: Sophie in't Veld, 11 november 2019
Het privacydebat is sterk gedemocratiseerd in de vijftien jaar dat ik me met het onderwerp bezighoud. Veel meer mensen zijn tegenwoordig doordrongen van het belang, dan in de dagen dat ik tot in den treure moest uitleggen waarom privacybescherming belangrijk is.
door: Mariëlle de Groot, 29 augustus 2019
Tijdens een heus college over techniek en ethiek vertellen TU Delft hoogleraren Marijn Janssen (ICT & Governance) en Jeroen van den Hoven (Ethics & Technology) over de kansen van innovatie met nieuwe technologie en de ethische uitdagingen daarbij.
door: Marc Steen, 27 februari 2019
Het gaat steeds vaker over algoritmes en artificiële intelligentie (AI) in overheid en openbaar bestuur. Zo was daar het ‘Ongevraagd advies over de effecten van de digitalisering voor de rechtsstatelijke verhoudingen’ van de Raad van State, over geautomatiseerde besluitvorming, zelflerende systemen en ketenbesluitvorming. Een mooi onderwerp. Controversieel ook. In de context van bestuur wil je immers ook in kunnen grijpen in automatische besluitvorming en beslissingen kunnen traceren.
door: Peter Lievense, 7 februari 2019
Kees Verhoeven heeft een initiatiefnota ingediend die voorziet in veel strengere mededingingsregels en dito straffen voor de big tech!
door: Petra van Driel en Marlies van Steenbergen, 7 februari 2019
Bij het ontwikkelen, gebruiken van en omgaan met ICT-systemen zijn waarden van organisaties, individuen, maar ook van de samenleving als geheel aan de orde. Het bezig zijn met morele waarden en overtuigingen betekent bewust vragen stellen bij het omgaan met de technologische ontwikkelingen en de mogelijkheden die zich voordoen als gevolg daarvan.
door: Leon Dohmen, Joan Baaijens en Liesbeth Ruoff, 29 november 2018
De Magna Carta wordt gezien als het eerste mensenrechtenverdrag, nodig om mensen te beschermen tegen machtsmisbruik van de koning. Anno 2018 moeten grondrechten van mensen ook worden beschermd tegen de voortschrijdende digitalisering. Zo pleit het Rathenau Instituut voor maatschappelijk verantwoord digitaliseren. Maar welke rol spelen de bouwers van de digitale samenleving, de (IT-) professionals, daarbij?
door: Jan Willem Boissevain, 28 november 2018
De discussie over robotisering wordt nog overwegend gedomineerd door de gedachte dat robots onze banen gaan innemen. Die gedachte is onterecht, want het is niet óf óf, maar én én.
door: Jan Willem Boissevain, 19 november 2018
Organisaties gebruiken in toenemende mate AI om klantervaring te verbeteren. Zij doen dit in de overtuiging dat dit het belang van klanten en de eigen organisatie dient.
door: Jan Willem Boissevain, 13 november 2018
Wat wij in de openbare ruimte nog ontoelaatbaar vinden is in de digitale wereld allang realiteit. Al onze stappen op het internet worden in de gaten gehouden, maar er is iets tegen te doen.
door: Laurens Naudts, 29 oktober 2018
In de strijd tegen de criminaliteit wil de de Belgische overheid in 2020 het computersysteem iPolice aanscherpen met predictive policing applicaties. Volgens Laurens Naudts behoeft de realisatie van dergelijke surveillance infrastructuur een kritisch en open debat. Niet alleen over de werking, maar ook over de betrouwbaarheid, de gevaren en de risico’s.
door: Jan Willem Boissevain, 29 oktober 2018
Als de verzekeraars hun aanbod van rijstijlverzekeringen afstemmen op beloning voor de klant, dan zullen de meeste automobilisten bereid zijn om hun rijgedragdata te delen.
door: André Huykman, 22 oktober 2018
Integriteit moet gelden voor al onze processen. Uiteraard bij menselijke interactie, maar ook bij het gebruik van geautomatiseerde systemen, big data-toepassingen en slimme apparaten.
door: Jan Willem Boissevain, 14 september 2018
We leven in een tijd waarin sciencefiction werkelijkheid wordt, maar robots zijn en blijven hulpmiddelen en zullen altijd ondergeschikt blijven aan mensen.
door: Thamar Zijlstra, Marlou Bijlsma en Mark J. Ryan, 4 september 2018
Artificiële intelligentie (AI) en big data krijgen een steeds grotere rol in onze maatschappij. Dit brengt voordelen met zich mee, maar heeft ook risico’s voor onze maatschappij, ethische normen en waarden, en mensenrechten. Hoe moeten overheden hiermee omgaan?
door: Jan Willem Boissevain, 6 februari 2018
Mensen lokken met goedkope entreekaarten in ruil voor jouw adresgegevens en je vervolgens bestoken met ongewenste reclame. Is dat geoorloofd?