Digitaal alternatief voor de wietpas

In het regeer-akkoord staat dat we de wietpas gaan afschaffen. Sommige gemeenten hebben dat nu al direct gedaan. Daarvoor in de plaats: identificatie met paspoort en een bewijs van inschrijving. Onnodige papierwinkel, fraudegevoelig en niet effectief. Dat kan beter.

Als je digitaliseert, moet je niet je huidige, papieren werkwijze omzetten naar een gedigitaliseerde papieren werkwijze, maar moet je het proces herontwerpen, met gebruikmaking van de nieuwste mogelijkheden. Dan word je proces niet alleen efficiënter, het wordt ook beter.

Laten we een voorbeeld uit het regeerakkoord nemen. De wietpas wordt afgeschaft en vervangen door een paspoortidentificatie in combi met een bewijs van inschrijving. Dit papieren bewijs van inschrijving is nodig, omdat je met een paspoort niet bewijst dat je ingezetene bent.

Nu had die wietpas iets aantrekkelijks, vooral in termen van privacy. Een pasje is vaak een pseudo-identiteit: als je het pasje aanschaft, laat je je echte paspoort zien, dan krijg je een pasje met daarop je naam, je handtekening, eventueel een foto, maar geen BSN. Dan kan je je met dat pasje legitimeren, als je wiet afhaalt. Het pasje wordt gelezen (of overgeschreven), maar dan noteert men alleen het pasnummer. Dat is (in de administratie van de coffeeshop) niet te koppelen aan een BSN, en daarmee heb je, door de introductie van een pseudo-identiteit, de privacy gediend, terwijl je toch zekerheid hebt over de identiteit.

Met het voorstel in het regeerakkoord gaan we terug naar een paspoort en een kopie bewijs van inschrijving (moet de dealer van de coffeeshop dat kopiëren? Hoe gaan wij controleren of hij het wel controleert?). Dat lijkt mij een enorme achteruitgang. Het is administratief onhandig en vergt extra bezoeken aan de gemeente (hoe lang blijft zo’n bewijs van inschrijving geldig? Drie maanden is normaal).

Bovendien: er zijn meer problemen, dan alleen de afhalende wiet-koper. We weten allemaal dat de handelaren in wiet een grote bron van zwart geld zijn, en dat dat zwarte geld via witwaspraktijken weer in de bovenwereld verschijnt, voor zover het niet gebruikt wordt om elders in de wereld lekker te feesten en te beesten. BTW-fraude is ook een probleem. Dus stel ik het volgende voor:

Echte digitalisering

Verplicht de coffeeshops tot het gebruikmaken van gecertificeerde horecakassa’s. In België zijn die al te vinden: de fiscus heeft greep op die kassa’s en zorgt ervoor dat datgene wat ingevoerd wordt ook fiscaal traceerbaar is. Koppel deze kassa’s aan een machine leesbare codelezer (ook gewoon te koop), die het paspoortnummer en de daarbij horende gegevens inleest. Koppel dat vervolgens aan een GBA-checker (een grote gemeente gebruikt die al, omdat grofvuil aflevercentra van die gemeente niet willen/kunnen werken met een grofvuilpasje, dat overigens ook nog erg duur is om aan alle inwoners te geven).

Vervolgens ga je als volgt te werk: de kassa en de machinecode lezer onthouden het paspoortnummer niet. Er wordt alleen online een GBA-check uitgevoerd. Deze GBA-checker stuurt de code ‘OK’ terug, met een uniek nummer erbij (een pseudo-identifier). De kassa print een bonnetje voor het aangekochte goed met daarop ook dat unieke nummer afgedrukt. Klanten van de coffeeshop moeten als zij naar buiten gaan een geldig aankoop-bonnetje hebben. De politie mag controleren, en controleert op leeftijd, en op het in bezit hebben van een geldig bonnetje en natuurlijk niet teveel (privégebruik is toegestaan, meer niet). Zonder bonnetje ben je strafbaar. De eigenaar van de coffeeshop zal naar die bonnetjes gevraagd worden, omdat de klant anders een probleem heeft. En omdat hij die bonnetjes moet afgeven, moet hij wel de verkoop registreren op de gecertificeerde kassa, waardoor hij geen illegale wiet meer kan verkopen.

Wat levert het op?
Einde zwart-geld circuit. Geen papieren administratie. Geen schending van privacy. Wat wil je nog meer? Ik denk dat de fiscus zomaar 50 miljoen extra zou kunnen ophalen aan BTW en winstbelasting. Alle technische middelen zijn voorradig, waarom doen we nog zo oubollig?