De (digitale) samenleving van morgen vraagt om een overheid waarbij de burger centraal staat. Ook écht centraal staat.
Je kunt natuurlijk je data, het nieuwe goud, weggeven aan de Googles en Facebooks van deze wereld. Laten we dat voor het gemak het Amerikaanse model noemen. Of je kunt ze toevertrouwen aan de staat, zoals in China. Bij beide voel ik mij ongemakkelijk. En daarin sta ik niet alleen.
Wij, Europeanen, willen graag zelf de controle houden over onze data. In Estland hebben ze met hun inmiddels beroemdste exportproduct (X-Road) een dataplatform waarop alle Estse overheden en instanties zijn aangesloten, daarin het voortouw genomen. Burgers kunnen vrijwel alle overheidszaken veilig en snel vanachter hun computer afhandelen. In Nederland zijn we nog niet zo ver. Hier polderen en experimenteren we nog voort op smalle landweggetjes, alsof we alle tijd hebben. Die hebben we niet. De technologische en digitale revolutie wacht op niemand.
Gelukkig hebben enkele partijen het initiatief genomen om de door mij zo gewenste e-overheid een stapje dichterbij te brengen. In Nijmegen bijvoorbeeld loopt een proef met IRMA (‘I Reveal My Attributes’), een app waarop burgers hun persoonsgegevens vanuit de Basisregistratie Personen kunnen downloaden en daarmee kunnen bewijzen dat zij zijn wie zij zeggen te zijn. Of neem Common Ground, waarin gemeenten samen met andere partijen werken aan een veilige, innovatieve en betere digitale dienstverlening aan burgers. Wij, van Wigo4it, doen daar vol overtuiging aan mee.
Wij doen daar aan mee omdat ook wij vinden dat de samenleving van morgen vraagt om een overheid die snel en wendbaar inspeelt op de vragen en wensen van burgers, een overheid waarbij de burger centraal staat. Eerder al is het idee gelanceerd van een digitaal ontmoetingsplein, een plek waar burgers op elk moment vragen kunnen stellen aan elkaar en aan de overheid. Daarop voortbouwend hebben we de noodzaak onderkend dat op zo’n plein een digitale versie van jezelf nodig is – een digital me. Een plek waarin de informatie over jezelf veilig is opgeborgen – of het nu gaat om de SUWI-gegevens, de samenstelling van je huishouden of de zorgtoeslag – en, heel belangrijk, zo is ingericht dat jij en jij alleen bepaalt wie toegang heeft tot welke informatie. Een plek, veilig en robuust als een bankkluis, die maakt dat burgers zelf de regie over hun gegevens kunnen voeren. Eentje die aansluit bij een participatiesamenleving van zelfredzame, betrokken burgers. Aan zo’n plek wordt door ons gewerkt, met mijn collega Benne Holwerda als aanjager.
Maar om mee te kunnen in de digitale wereld is een digitale identiteit niet genoeg. We moeten er ook voor zorgen dat de informatie waarop burgers hun beslissingen baseren niet alleen veilig, volledig en juist is, maar ook toegankelijk, begrijpelijk en rechtvaardig. Met dat laatste bedoel ik dat je mensen moet helpen hun weg te vinden in het woud van regels, wetten en instanties. Dat je ervoor moet zorgen dat de alleenstaande ouder die in de bijstand zit, niet verdwaalt in dat ondoorzichtige bos. Hoe vaak komt het niet voor dat een moment van onoplettendheid leidt tot forse naheffingen en boetes?
Om dat te voorkomen zijn, naast een digitale identiteit, ook digitale zintuigen nodig die tijdig een signaal afgeven om actie te ondernemen op een van die vele regelingen. En dan zijn er nog tal van mensen die zich nauwelijks of geen raad weten met de complexe digitale wereld om hen heen. Ik heb het er vaker over gehad, maar er kan niet genoeg op gewezen worden. Deze mensen zouden geholpen zijn met een digitale personal assistent. Dat kan een vriend(in) of familielid zijn die helpt de informatie te duiden en te ordenen of zelfs voor jou mag handelen, maar die hulp kan ook worden geboden door meer en slimmer gebruik te maken van beelden en gesproken tekst. Zo wordt een digitale identiteit een digital me.
Tot slot, spreekt ons concept ‘digital me’ je aan? Help dan mee dit zo spoedig mogelijk te realiseren. Woensdag (22 mei) licht mijn collega Benne Holwerda dit concept toe op de Dag van de Digitale Overheid. Komt allen en vooral: werk mee. Zo maken we samen digitale inclusie tot werkelijkheid
Larissa Zegveld is algemeen directeur van Wigo4it, de coöperatie van de sociale diensten van Amsterdam, Den Haag, Rotterdam en Utrecht op het gebied van informatievoorziening. Begin 2019 werd zij benoemd tot voorzitter Forum Standaardisatie, ingesteld door de Nederlandse overheid met als doel het gebruik van open standaarden in de publieke sector te stimuleren.
