Nieuws kan verslavend en misleidend zijn, het versterkt denkfouten waardoor we verkeerde conclusies trekken. Neem nou het recente artikel in de Volkskrant over de invoering van een digitale identiteit. Het suggereert één centraal Europees systeem en dat de Tweede Kamer buitenspel staat. Niets is minder waar.
Nieuws kan verslavend en misleidend zijn, het versterkt denkfouten waardoor we verkeerde – vaak verontwaardigde – conclusies trekken. Neem nou het artikel in de volkrant dat over de invoering van een digitale identiteit. Het suggereert één centraal Europees systeem en dat de Tweede Kamer buitenspel staat. Niets is minder waar.
Nieuws voelt belangrijk want het is urgent, het is knisperend vers en het doorbreekt de sleur. Nieuws is spannend, headlines zijn breaking en verhalen geven het leven zin.
Nieuws is ook overschat en ongezond. Want veruit het meeste nieuws gaat over de korte termijn en is morgen alweer vergeten. Terwijl het je vandaag een hoop tijd en energie kost. Welk nieuws heeft je leven nu echt veranderd? Dat bedoel ik! Sommige mensen noemen zichzelf trots een nieuwsjunk terwijl medelijden juist op zijn plaats is: hoe minder nieuws, hoe meer levensgeluk. Iedereen zou op nieuwsdieet moeten, de mensheid zou er flink van opknappen.
Bovendien is nieuws verslavend en misleidend. Het is als suiker voor ons brein en versterkt denkfouten als de confirmation bias en de negativity bias, met als gevolg dat we verkeerde – vaak verontwaardigde – conclusies trekken over de werkelijkheid. Omdat met nieuws veel geld te verdienen is, brengen de makers van nieuws het zo groot, gekleurd en scherp mogelijk. Zodat u die krant koopt, dat programma kijkt of het bericht aanklikt.
Zo verdrijft de nieuwsgekte iets wat echt belangrijk is: nuance.
Neem dit artikel van de de Volkskrant over een Europese Digitale Identiteit.
Het stuk suggereert één centraal Europees systeem, terwijl het EU-voorstel uitgaat van nationale middelen voor digitale identificatie (zoals ons eigen DigiD), die ook in andere lidstaten geaccepteerd moeten worden. Veel mensen denken onterecht aan een Europees (corona)paspoort. Maar dat wordt niet weerlegd.
Ten tweede suggereert het artikel dat het kabinet het plan er zomaar doorheen duwt en de Tweede Kamer niets kan doen. De Kamer heeft per motie verzocht tegen te stemmen. Het kabinet heeft dit niet gedaan omdat Nederland dan helemaal alleen staat, geen invloed meer heeft en vervolgens wel het EU-plan moet uitvoeren. De staatssecretaris heeft dit uitgelegd in een debat. Vervolgens heeft de Tweede Kamer een motie van afkeuring ruimschoots verworpen (ook door PvdA, GL en Volt). Dat Nederland bij de onderhandelingen veel heeft binnengehaald wordt er trouwens ook niet bij verteld.
Ten derde zou het naast zich neerleggen van de Kameruitspraak tegen de grondwet zijn, zo wordt Pieter Omtzigt volop geciteerd. Verderop schrijft de journalist in een bijzin dat het staatsrechtelijk mag maar ‘allerminst gebruikelijk’ is. Dat er jaarlijks duizenden moties worden ingediend waarvan er vele honderden niet of nauwelijks worden uitgevoerd, schrijf de journalist er voor het gemak niet bij.
Het beeldende ‘NIEUWS’ van een digitaal paspoort uit Brussel, een ondemocratisch kabinet en een machteloos parlement verkoopt goed maar klopt dus niet. Het ligt genuanceerder en het vergt verdieping om de werkelijkheid goed in te schatten.
Overigens blijf ik van mening dat overheden zeer terughoudend moeten zijn met het verzamelen van data. En dat de Kamer daar – per wet en niet per motie – controle op moet uitoefenen.
Kees Verhoeven is eigenaar Bureau Digitale Zaken, adviseur Digitale Transformatie bij Dutch Data Center Association (DDA), kernteamlid van de Online Trust Coalitie (OTC), voorzitter van de RvA van KNVI en voormalig lid Tweede Kamer voor D66. In januari 2023 kwam zijn boek ‘De democratie crasht’ uit.
