Digitale Onderwaardering in het Coalitieakkoord

Noch tijdens de verkiezingen, noch in de troonrede, noch in de begrotingen, noch in de coalitiebesprekingen, is er concreet gesproken over de digitalisering van de rijksoverheid.

Al ruim een jaar stel ik publiekelijk dat het moderniseren van alle IT bij de Rijksoverheid ongeveer 10 miljard euro gaat kosten met een doorlooptijd van 5 jaar. Enige maanden geleden in een digitale ronde-tafel-bijeenkomst van politici legde de voorzitster mijn schatting op tafel: ‘Volgens Daan Rijsenbrij is voor de modernisering van de IT bij de Rijksoverheid ongeveer 10 miljard nodig’. Een van de aanwezige Kamerleden zei toen: ‘dat is een bedrag waar ik niet overheen kan kijken!’. Maar we vermoeden toch allemaal dat 20 jaar achterstallig onderhoud flink in de papieren gaat lopen?

Het is een absolute misser dat in het coalitieakkoord geen concrete aandacht wordt geschonken aan de digitalisering van de rijksoverheid zelf. Dit wordt het zwaard van Damocles. Gaan we gewoon zitten wachten tot er echte IT-gerelateerde rampen gebeuren, waarbij het toekomstige kabinet dan wellicht gaat zeggen ‘hebben we niet zien aankomen’.

De modernisering naar een digitale rijksoverheid dient volledig a-politiek te geschieden.

Cornelis Lely heeft ongeveer 40 jaar met het parlement moeten debatteren om zijn plan ter afsluiting van de Zuiderzee te mogen realiseren. Wat was er van Amsterdam overgebleven in 1953 als de Zuiderzee toen niet afgesloten was geweest? Trouwens het succes van de Deltawerken naar aanleiding van de watersnoodramp van 1953, is te danken aan het feit dat de politiek zich niet heeft bemoeid met het ontwerp en de realisatie. Oftewel de modernisering naar een digitale rijksoverheid dient volledig a-politiek te geschieden. Gewoon vakmensen inschakelen.

De roep om een minister van ‘Digitale Zaken’ leek mij nogal prematuur. Mijn voorstel: begin met een staatssecretaris ‘Digitale Zaken’ bij het ministerie van Algemene Zaken die zijn volle aandacht kan besteden aan dit moeizame dossier.
Dus gepositioneerd als de rechterhand van de minister-president. Geef die bewindspersoon voldoende mandaat, doorzettingsmacht en budget om de IT-verkrotting en de data-chaos bij de rijksoverheid op te laten ruimen, opdat de rijksoverheid niet de gevangene wordt van haar zelf veroorzaakte IT-dwangbuis. Ik ben trouwens benieuwd welke vooropleiding minimaal wordt vereist? Krijgt die bewindspersoon dan ook de directe sturing over de gewenste samenvoeging van ICTU, DICTU, Logius en de Shared Services Centra van de overheid?

Ik zie dat de vaste tweede Kamercommissie ‘Digitale Zaken’ zich heeft gestort op de invloed van de Big Tech op onze samenleving alsof je dergelijke organisaties als klein landje kunt bekeren tot een mensvriendelijke aanpak.

Ook een smaakmakend onderwerp als cybersecurity is bij politici een gewild onderwerp. Mij lijkt het belangrijker om de cybersecurity in eigen huis (onderneming, organisatie, overheidsorganisatie) te regelen, dan je druk te maken over wat er in de wereld gebeurt op het gebied van cybersecurity. Als je in een inbraakgevoelige wijk woont, ga je toch niet meedenken met de politie, maar laat je je eigen huis beter beveiligen. Dus overheid houd je met de hoogste prioriteit bezig met de eigen cybersecurity. Trouwens zonder een professionele digitale architectuur is beveiliging een bijna onmogelijke opgave. Je kunt immers wanorde niet echt beveiligen.

Tenslotte zou ik de nieuwe minister-president willen aanraden: “zorg voor een ‘digital mindset’ in het toekomstige kabinet”. Dat kabinet dient immers het voorbeeld voor de overheid te zijn. En, screen alle bewindspersonen op digitale geletterdheid, zeker die bij OC&W.