Echt Nep: Spelen met de realiteit in tijden van AI, deepfakes en de metaverse

Thijs Pepping, co-auteur en trendanalist in het domein van nieuwe technologie, neemt het publiek mee in de losgeslagen wereld van AI en deepfakes.

Samen met twee collega’s wijdde hij er een boek aan, inmiddels ook in het Engels verschenen, met een voorwoord van GPT-4. “Niet omdat dit grappig is”, licht hij toe, “maar omdat het gewoon een retegoed voorwoord is.” In hoog tempo laat de trendanalist op het snijvlak van nieuwe technologie en de impact ervan op de mens zo’n 102 slides in een half uur tijd passeren. Anders gezegd: het publiek krijgt een achtbaan van desinformatie en mediamanipulatie voor de kiezen. Voorbeelden die amper twee weken oud zijn.

De eerste case is een moeder die door de vermeende kidnappers van haar dochter om losgeld wordt gebeld. Op de achtergrond hoort de moeder haar kind en is er honderd procent van overtuigd dat het Ashley is. De stem is nep. Het tweede voorbeeld is het fake interview van een Duits roddelblad met autocoureur Michael Schumacher. Blijkt een chatbot te zijn. Nog een recent staaltje AI is Paus Franciscus vlak buiten het Vaticaan in een knalwit designer-winterjack. De foto ging viral. Zo zijn er veel voorbeelden. Er is een totaal nieuw stadium ingetreden in informatietechnologie, nu iedereen iets kan intypen en de computer er direct een plaatje, muziekstuk, essay of zelfs video van maakt. “In feite is niet bij te houden wat er op dit gebied allemaal gebeurt”, zegt Pepping. “Iedereen gaat met deze technologieën aan de haal. Manipulaties worden steeds subtieler. Je typt wat in en het wordt uitgesproken door een avatar met beeld en al, en de avatar krijgt zelfs emoties mee.”

De helft van de zaal kan de fake beelden niet van de echte onderscheiden

Interessant is de quiz die Pepping het publiek laat doen, dat uit een trits van filmpjes en foto’s het origineel moet kiezen. AI blijkt volop verwarring te zaaien: de helft van de aanwezigen heeft het telkens fout. Gelukkig is de nep-Zelensky nog wel van de echte te onderscheiden.

Zolang het duurt, want alle mogelijkheden vermenigvuldigen zich in hoog tempo. AI componeert zelfs Beethovens complete tiende symfonie, waar de meester zelf niet meer aan toe kwam. Ook is een nieuwe markt ontstaan voor ‘prompt-engineers’, experts die tegen betaling een succesvolle GPT-opdracht voor je schrijven, De ‘realiteits-apathie’ manifesteert zich al, aldus Pepping. Het wordt te moeilijk echt en nep uit elkaar te houden.

Om het enigszins te verklaren: in Oxford heeft hij wetenschappers gesproken die zeggen dat AI een zodanig slimme connectie met onze hersenen maakt, dat een mindfuck onvermijdelijk is. Met slechts vijf zintuigen is de mens niet moeilijk om de tuin te leiden. De cognitieve bias in ons brein maakt het lastig de objectieve realiteit waar te nemen.

We gaan een spannende tijd tegemoet

Wat kunnen de provincies leren van Peppings kijk op technologie. Hoe moeten zij zich tot AI verhouden? “Als ze AI gebruiken, zullen ze goed moeten navigeren, want er komt veel op ze af”, betoogt Pepping. “AI kan het leven een stuk makkelijker maken. Het kan het creatieve proces heel erg versnellen. Alle open deuren worden in één keer ingetrapt. Als je een campagne wilt maken, hoef je daar geen uren over te vergaderen. Je vraagt het aan GPT en je krijgt meteen een 10-stappenplan. Op basis daarvan kun je het gesprek met je collega’s aangaan. Tegelijkertijd zullen manipulaties extremer worden. Voor beide kanten geldt dat we een ongelooflijk spannende tijd tegemoet gaan.”