Gemeenten staan onder druk om samen te werken, binnen steeds krappere budgetten. Wat staat dan de toepassing van cloud computing bij gemeenten in de weg? Feitelijk niets.
Gemeenten hebben het moeilijk in deze tijden. Ze worden gepromoveerd tot eerste overheid. Ze moeten de decentralisaties aan. Dan ga ik nog even voorbij aan het beantwoorden van de reguliere opgaaf en het blijven volgen van de nieuwe trends in de maatschappij.
Er ontstaat steeds meer druk van bovenaf om samen te werken en dat binnen een steeds krappere budgettaire ruimte. Daar staat tegenover dat veel de standaard processen voor gemeenten generiek van aard zijn. Veel van de diensten verschillen niet per gemeente: alle gemeenten moeten die kunnen leveren. Uiteraard zal elke gemeente zijn eigen mix en saus willen behouden, qua bedrijfsvoering wijken de gemeenten niet af van elkaar af.
Dit lijkt dus op een uitgelezen mogelijkheid om van tevoren generieke voorzieningen te ontwikkelen en die te hergebruiken! Hergebruik zou bij gemeenten feitelijk de regel moeten zijn, en maatwerk de uitzondering. Uiteraard vraagt dit om een open omgeving waarin gemeenten elkaars voorzieningen kunnen gebruiken of gemeenschappelijke voorzieningen kunnen delen.
Cloud computing zou een oplossing kunnen zijn voor dit generieke gebruik. Nog te vaak wordt cloud computing geassocieerd met puur technische foefjes zoals nieuwe apparaten of snelle internettoegang. Soms zie ik zelfs nieuwe versies van software aangeprezen worden als ‘cloud ready’, terwijl het enige nieuwe de toegang tot internet betreft. Op zich niets verkeerd met die associatie, maar cloud computing is toch echt wel meer dan dat: cloud computing biedt in zekere zin een gemeenschappelijke ruimte waarin samengewerkt kan worden op een manier zoals dat tot op heden niet mogelijk was. Voorzieningen kunnen gedeeld worden, er kan voortgebouwd worden op elkaars modules en er kan gebruik gemaakt worden van elkaars verworvenheden. Dit ‘modulaire denken’ van cloud computing is werkelijk vernieuwend!
Wat staat dan de toepassing van cloud computing bij gemeenten in de weg? Feitelijk niets.
Gemeenten kunnen met elkaar afspreken dat hun gemeenschappelijke behoefte vastgesteld wordt en als basis dient voor publicatie aan ICT-leveranciers. ICT-leveranciers kunnen vervolgens cloud services gaan ontwikkelen die voldoen aan de gestelde behoeften. Wat rest is certificatie van de cloud services door een onafhankelijk orgaan, ook dat bestaat al: het Kwaliteitsinstituut Nederlandse Gemeenten (KING). Het lijkt een inkoppertje, maar toch vraagt deze opgave om moed aan beide zijden van de markt.
Het zal niet makkelijk zijn voor gemeenten om tot een beknopte set van generieke services te komen. Gemeenten kennende, zal er voor gewaakt moeten worden dat grootste gemene deler geen kleinste gemene veelvoud wordt. Maar ook ICT-leveranciers moeten hun posities herschikken, die posities hebben ze gedurende jaren bevochten en die zullen zij niet zo gauw willen opgeven voor een onzekere toekomst. De ontwikkeling van cloud services vraagt om innovatie, investering en durf.
Aan de kant van gemeenten is volhardendheid nodig, aan de kant van de ICT-leveranciers geduld. Beide partijen zullen in samenwerking voortgang moeten tonen, beide partijen moeten elkaar vasthouden want ze hebben elkaar immers nodig. En voor diegenen die aan de knoppen staan (VNG, KING, ICT~Office, de cloud leveranciers… ) geldt: Laten zij datgene doen wat nodig is om een doorbraak in cloud computing bij gemeenten te forceren!
Tja, het klinkt zo makkelijk: we hebben een probleem, we hebben een oplossing, meer dan een beetje moed en volhardendheid bij zowel gemeenten als de markt is er niet nodig om dit vraagstuk voor eens en altijd op te lossen, toch?
Of toch niet…in de jaren ’70 was er al een cloud “avant la lettre”, genaamd SOAG tot dat de VNG daar rond 1980 een eind aan maakte. Het netwerk van rekencentra via uiteen en vormende een bloeiende markt van softwareleveranciers tot dat de consolidatie in deze markt eind jaren ’90 tot het zogenaamde duopoli leidde. Sinds duikt de discussie over de gemeentelijke applicaties als maar weer de kop op. Maar was is nu eigenlijk het probleem?
De gemeentelijke bedrijfsvoering staat als maar onder druk van een permanente stroom van bezuinigingen annex decentralisaties. Dat speelt al enkele decennia, al komt de ellende natuurlijk wel in golven. Voor organisaties met zo’n gemeleerd en omvangrijk takenpakket als gemeenten (400 tot 600 verschillende producten) een enorme opgave waarbij telkens processen moeten worden veranderd of nieuwe processen moeten worden vormgegeven. Vaak moeten er verscheidene wielen worden uitgevonden worden om de problemen te tackelen want niet ieder wiel past bij iedere (lokale) uitdaging: de zelfde wet stelt voor Amsterdam toch echt voor andere uitdagingen dan Ameland. Dat betekent dus verschillen in processen en dus verschillen in functionele eisen.
De vraag is dan: wat is de meest effectieve manier om er voor te zorgen dat gemeenten de software krijgen die ze nodig hebben? Een vrije markt of een gereguleerde markt met een “one-size-fits-all” benadering die door certificering in de hand gewerkt kan worden?
De vrije markt is zeker geen panacée, al was het maar omdat gemeenten maar moeilijk met alle aanbestedingsregels uit de voeten kunnen. En de leverancier zal een kans op wat extra marge ook niet laten liggen.
Is een vorm van regulering om alle software in de cloud te krijgen dan een haalbaar alternatief dat gemeenten adequaat kan bedienen met een permanente stroom van nieuwe functionaliteit? En kan dat tegen vergelijkbare kosten? Worden gemeenten dan niet afhankelijk van één partij waar door ze allen moeten bloeden als daar verkeerde keuzes gemaakt worden? Beschikken we over volgende organisatie vermogen om dit goed werkend te krijgen? Zo maar wat gedachten die opkomen als zich weer eens een ogenschijnlijk gouden oplossing aandient.
Overigens, komt die cloud er toch wel, als daar een goede business case voor bestaat.
Ik zie dat er behalve Cloud technologie ook nog zoiets ontstaat als ‘Cloud denken’, althans zo zie ik dat bij veel ZZP’ers en jonge cloud gebruikers. In dat denken maakt het niet zoveel uit in wat voor formaat of waar bepaalde gegevens opgeslagen zijn want dat is ‘techniek’ en dat vinden ze niet boeiend. In datzelfde denken gaan zij er van uit dat cloud toepassingen open zijn en hen nergens toe verplicht, zeker niet de weg afsluit om later andere toepassingen te gebruiken. In mijn beleving moeten wij dergelijke verworvenheden koesteren en ervoor zorgen (via beveiliging, contracten etc.) dat er een beschermde omgeving komt voor cloud gebruikers. Dit zijn wel nieuwe parameters die zorgen voor nieuwe omstandigheden…
In mijn beleving is nu de tijd rijp om aandacht te vragen voor de overeenkomsten tussen de voorzienignen bij gemeenten in plaats van de verschillen ertussen. Het gaat er om gelijksoortige behoeften bij de gemeenten te bundelen en die vervolgens op de markt aan te bieden. Mijn verwachting van een goed functionerende markt is dat die de vraag zal bentwoorden vanuit meerdere perspectieven. Alle aanbiedingen die aan de eisen voldoen worden gecertificeerd. Het is aan de gemeente om vervolgens een keuze te maken tussen het aanbod.
Verder heb ik vertrouwen in het organiserend vermogen van gemeenten. Gemeenten staan als geen ander ‘in de maatschappij’ en zijn gewend te organiseren.
Het Cloud Denken van gebruikers is bijna het niet aan de
Cloud denken. Beschikbaarheid van IT faciliteiten, wordt als commodity gezien. Zoals we verwachten dat we water uit de kraan krijgen verwachten we ook dat applicaties overal altijd beschikbaar zijn. App bouwers verwachten beschikbaarheid van platforms overal altijd. Leuk om dit artikel van je te lezen na de workshop vandaag.
Daar gaan we weer!! Er moet bezuinigd worden en IT is weer de oplossing.
Wanneer leren klanten (in dit geval gemeenten) en leveranciers nu eens dat verlengen van de capaciteiten van de mens met techniek wel werkt en dat generieke applicaties niet kunnen bestaan.
De vraag is veel meer waar we IT voor nodig hebben in plaats van in de oude standardisatieriedels te trappen.
Dit is echt 100% de verkeerde kant op: het moet gaan om hetcondersteunen van diversiteit in menselijk handelen.
Slimme gemeenten schrappen 90% van hun IT budget en gaan op zoek naar nieuwe realiteiten.