Wat komt eerst: gemeentelijke belastinginkomsten of de realisatie van publieke voorzieningen? Een dilemma waar wij in Nederland al niet meer over hoeven na te denken.
Wat komt eerst: gemeentelijke belastinginkomsten of de realisatie van publieke voorzieningen? Een dilemma waar wij in Nederland al niet meer over hoeven na te denken. Des te confronterender was dan ook mijn ervaring in Ghana.
Koffer gepakt; ingecheckt, vliegtuig in en voor ik het besef sta ik op Ghanese bodem. Een sluier van warmte en een drukkende luchtvochtigheid komt me tegemoet. Een week lang probeer ik mij te verplaatsen in een Ghanese ambtenaar, werkend in de gemeente Elmina. Een levendig stadje waar vissers af en aan varen en marktlui lokale (ruil)handel bedrijven.
De hele week stel ik mijzelf de vraag: “Hoe kunnen we de lokale belastinginkomsten vergroten en de publieke voorzieningen verbeteren?”. Na de eerste dagen, evenzoveel indrukken en interviews begint het me te duizelen.
Mogelijkheden voor belastingheffing zijn er genoeg. Een lokaal belastingsysteem bestaat al. Ook is er genoeg te verbeteren in de publieke voorzieningen: slechte wegen, kapotte riolering, vuilnis dat overal rondslingert, weinig straatverlichting, etc. Alleen:hoe zorg je er in deze context voor dat het lokale belastingsysteem daadwerkelijk uitgevoerd wordt? Alle randvoorwaarden daarvoor ontbreken. Er is geen budget, het systeem is sterk gepolitiseerd, noodzakelijke data (adressen, eigendommen, etc.) ontbreken of zijn sterk verouderd, de benodigde expertise schiet tekort en er is geen logistiek (computers, software, auto’s, etc.) beschikbaar. Kortom, waar begin je?
Het begint me al helemaal te duizelen als ik me afvraag wat eerst komt: de kip of het ei? De gemeente heeft belastinginkomsten nodig om publieke voorzieningen te realiseren en bij te dragen aan de sociaal-economische ontwikkeling van de gemeente. Sociaal-economische ontwikkeling is echter ook een voorwaarde om belasting af te kunnen dragen. Je moet immers wel over een inkomen of eigendommen beschikken, wil je iets kunnen afdragen. Van een kale kip valt weinig te plukken. Laat dat nou net de situatie voor veel inwoners van Elmina zijn.
Ik zou alles wel tegelijk aan willen pakken om de gemeente en de lokale bevolking echt verder te helpen. Maar als ik dat doe, weet ik in ieder geval dat ik niks bereik. Ik hoor de gemeentesecretaris zeggen: “A journey of a thousands miles begins with a single step”. Misschien moet ik dus met een klein stapje vooruit al tevreden zijn.
Koffer gepakt; ingecheckt, vliegtuig in en voor ik het besef sta ik ook alweer op Nederlandse bodem. Over tot de orde van de dag, zou je zeggen. Maar dat lukt me niet en wil ik ook niet. Deze ervaring neem ik in mijn koffer mee. Ik leer hoe belangrijk het is om je eigen wereldbeeld opzij te zetten en ik besef me waarvoor ik mijn werk elke dag doe: voor die krachtige overheid en samenleving. Met die drive en met wat extra kilo’s bagage pak ik over een aantal maanden mijn koffer weer in!
Ik ben de hele maand mei in Ghana geweest. Dit was mijn vierde bezoek aan Ghana. Mijn achtergrond is informatiemanagement en als ik in Ghana ben kan ik het niet altijd laten om vanuit die bril naar Ghana te kijken. Jouw bevindingen komen mij bekend voor. Realiseer je dat veel van deze bevindingen het gevolg zijn van ontwikkelingen ingevoerd door de westerse wereld; er is drinkwater geintroduceerd in handzame plastikzakjes maar geen bijbehorend afvalverzamelingssysteem. Voorheen werd alles verpakt in natuurlijke materialen die zonder (bijzondere) vervuilingsrisico’s aan de natuur werd teruggegeven, nu worden plastikzakjes aan de natuur geschonken. En zo kan ik nog heel veel voorbeelden geven.
Voor het opzetten van ‘digitale’ administraties is meer nodig dan het hebben van middelen. Realiseer je dat in Ghana veel straten, zelfs in Accra, geen naam hebben. Ook familierelaties zijn complex. Niet altijd ‘same father same mother’ooms en tantes zijn jouw vader en moeder en neven en nichten zijn jouw kinderen. Het hebben van bezittingen is ook zeer dynamisch. Bezittingen zijn vaak borgstellingen voor onderlinge schulden.
Veel (eigenlijk alle) processen kunnen heel wat ‘Leaner’worden gemaakt. Dit tast dan ook de directe werkgelegenheid aan. En dan zijn er nog meer kale kippen.
Ik voel jouw behoefte om alles op te pakken maar adviseer je om klein te beginnen en hierbij vooral rekening houdend en/of gebruik makend van het Ghaneese gedachtengoed.
Interessant om te lezen hoe het daar werkt. Ik hoop dat je een vervolg blog zal schrijven over een paar maanden.
Ben namelijk benieuwd naar de stappen die je daar zal zetten om bij te dragen aan de sociaal-economische ontwikkelingen van de gemeente Elmina.
Veel succes!