Tweede Kamerlid Kees Verhoeven (D66) wil dat de overheid niet langer Facebook, WhatsApp en Twitter inzet voor de communicatie met de burger. “Dat wekt de indruk dat die een soort nutsfunctie hebben.” De overheid moet hiervoor eigen kanalen ontwikkelen. Hij wil hiervoor een motie indienen bij de behandeling van de Wet digitale overheid.
Beeld: Pixabay / Pixelkult
Bedrijven zoals Facebook, Amazon en Google maken zich volgens Verhoeven schuldig aan schending van privacyregels, het verspreiden van nepnieuws, belastingontduiking en het uitbuiten van werknemers. In een recente initiatiefnota reikt Verhoeven daarom voorstellen aan om de macht van techreuzen in te perken. Met het aanpakken van big tech moet volgens Verhoeven ook gekeken moeten worden naar de inzet van digitale kanalen zoals Facebook, Twitter, WhatsApp in de communicatie tussen burger en overheid.
Disbalans
iBestuur brengt in het volgende magazine – lees de voorpublicatie – verschillende problemen met het gebruik van consumenten-gerichte communicatie-apps van big tech in kaart. Volgens de Archiefwet en Wet openbaarheid van bestuur moet elke conversatie tussen de overheid en burgers in sociale media naar onderwerp, plaats en inhoud geregistreerd worden. Met name hier komt de disbalans tot uiting: big tech slaat de conversaties wél op, maar overheden meestal niet. Vaak zijn ze niet te koppelen aan gegevens van individuele burgers.
Big tech slaat de conversaties wél op, maar overheden meestal niet
Ook op andere vlakken mist de overheid grip op digitale kanalen. Big tech bepaalt de eigenschappen van de software en gaat over de computercapaciteit en opslag voor het omvangrijke dataverkeer. Het merendeel van de digitale communicatie van de overheid met individuele burgers is gericht op het zenden, dan wel op het doorsturen van mensen naar het juiste loket, maar het presenteren van informatie aan burgers wordt door algoritmen bepaald. Er is geen controle op toegang en geen controle op identiteit. Volgens privacyorganisatie Privacy First delen burgers vaak onbewust persoonlijke informatie via deze kanalen, soms op verzoek van bijvoorbeeld gemeenten. Ook vindt Privacy First het bezwaarlijk dat de digitale kanalen van big tech geen maximale bewaartermijn hanteren.
Kolossale gevolgen
“In onze onlangs verschenen techvisie hebben we ook uitgelegd dat de overheid niet meer via WhatsApp en Facebook met de burger moet communiceren”, aldus Verhoeven. “Bij de behandeling van de nieuwe Wet digitale overheid door de Tweede Kamer, dienen we hier wellicht een motie over in. Ik verwacht dat zo’n motie wel op een meerderheid kan rekenen.”
Wanneer deze motie wordt aangenomen, heeft dat mogelijk kolossale gevolgen voor het applicatielandschap en voor de wijze waarop overheden en burgers onderling communiceren. Niet alleen ministeries en gemeenten, maar ook bewindslieden, volksvertegenwoordigers en zelfs wijkagenten maken nu op grote schaal gebruik van social media. Bijvoorbeeld voor het aannemen van vragen en klachten of als alternatief kanaal voor de telefoon en e-mail. Met name ‘texting’ is hot: vormen van instant messaging (zoals WhatsApp en webchat) zijn in gebruik bij een kwart van de Nederlandse publieke instellingen, aldus cijfers uit de wereldwijde benchmarkstudie van Dimension Data (2019). Driekwart van de publieke instellingen wil binnen een jaar actief aan de slag met messaging.
Een beter bewijs dat er een enorm gebrek aan mediawijsheid en digitale vaardigheden bestaat is niet denkbaar. Dit is met stip het allerdomste over social media dat ik in jaren heb gelezen. Ik nodig Kees Verhoeven graag uit om hem haarfijn aan hem uit te leggen waarom dat zo’n domme visie is.
Beste Martin Pronk,
Ik vrees dat jouw reactie op Kees Verhoevens artikel eerder een groot gebrek aan communicatie vaardigheden laat zien dan enige vorm van deskundigheid. Als je het niet met hem eens bent, vertel dan gewoon waarom niet. En graag zonder andere visies op voorhand te diskwalificeren.
Ik zie je argumenten graag tegemoet, want het onderwerp is er belangrijk genoeg voor.
Ik ben het eens met de stelling en argumenten dat we als overheid beter eigen social media zouden moeten gebruiken. En dan wel een geïntegreerde service en niet talloze verschillende.
Ik heb echter m’n twijfels of het de investering waard is. Ondanks de bezwaren tegen big tech companies, wat gaat er momenteel nou echt mis? Ik denk niet dat de investering op dit moment gerechtvaardigd kan worden t.o.v. wat het oplevert.
Ook ik ben het eens met de stelling. Wat is er mis met een eigen website met een goed contactformulier en gebuik van SMS?
Ik zou zelfs nog verder willen gaan, een introductie van een Europees besturingssyteem voor mobiele telefoons, zodat we niet meer afhankelijk zullen zijn van de Amerikaanse en Chinese techreuzen. Te beginnen bij het leger en de politie.