Demissionair minister Van Oosten (Justitie en Veiligheid, VVD) vindt het niet nodig om de wetgeving aan te passen zodat mensen auteursrecht hebben op hun eigen lichaam, gezicht en stem. Het probleem van deepfakes zit niet in gebrek aan wetgeving, maar in moeizame handhaving, schrijft hij.
Probleem zit niet in wetgeving
De Tweede Kamerleden Van der Werf (D66), Six Dijkstra (Nieuw Sociaal Contract), Kathmann (GroenLinks-PvdA) en Michon-Derkzen (VVD) hadden de minister vragen gesteld naar aanleiding van het nieuws dat de Denen copyright krijgen op hun gezicht en stem. Dit zou een manier zijn om het verspreiden van deepfakes tegen te gaan. Deepfakes zijn bestaande beelden die met behulp van kunstmatige intelligentie (AI) zijn bewerkt of gemanipuleerd, bijvoorbeeld porno waarin een ander gezicht is verwerkt.
Het probleem zit niet in gebrek aan wetgeving, schrijft Van Oosten. Hij verwijst naar het rapport ‘Online seksueel geweld’ uit maart 2025. waarin wordt geconcludeerd dat het bestrijden van pornografische deepfakes niet wordt belemmerd door een gebrek aan regelgeving. Deze conclusie werd in 2022 ook al getrokken door het Wetenschappelijk Onderzoek- en Datacentrum van de overheid.
In de brief somt Van Oosten alle wetten op die van toepassing zijn op deepfakes. De Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) is van toepassing bij het verwerken van persoonsgegevens, zoals gezichtskenmerken en stem. Je mag geen deepfakes maken buiten de huiselijke sfeer zonder toestemming. De Auteurswet bevat de regeling van het portretrecht, die stelt dat je geen portret van iemand mag maken die zich tegen openbaarmaking hiervan verzet.
In Europees verband is er de Digitaledienstenverordening (Digitale Services Act, DSA), die online platforms verplicht om het mogelijk te maken om illegale inhoud te melden. In de DSA staat ook dat de platforms actie moeten ondernemen op zulke meldingen. Doen ze dat structureel te weinig, dan kunnen ze een boete krijgen. Ze zijn verplicht om de systeemrisico’s uit de verspreiding van kunstmatig gegenereerde of gemanipuleerde content te identificeren en beperken. De AI-verordening (AI Act) bevat transparantieverplichtingen: kunstmatig gegenereerde inhoud moet als zodanig herkenbaar zijn.
Geen creatieve prestatie
Het auteursrecht is eigenlijk bedoeld om makers in staat te stellen om te verdienen aan hun werk. ‘Introductie van een auteursrecht op iets dat op zichzelf beschouwd geen creatieve prestatie is (een stem of beeltenis) en dat tot doel heeft openbaarmaking te voorkomen, staat daar haaks op,’ schrijft Van Oosten.
Veel last van deepfakes
Neemt niet weg dat veel mensen veel last ondervinden van deepfakes met hun beeltenis, waaronder bewindspersonen als burgemeester Dijksma van Utrecht en burgemeester Struik van Leiderdorp.
Het probleem zit voor een deel in het feit dat vaak niet bekend is wie de verspreiders en aanbieders van deepfake-porno zijn. Ook als de politie wel weet wie verantwoordelijk is, is handhaving lastig omdat ze niet in Nederland of de EU gevestigd zijn, schrijft de minister.
Hij belooft in het najaar met een beleidsreactie te komen op het rapport ‘Online seksueel geweld’. In deze reactie wordt onder meer gereflecteerd op de capaciteit en prioriteit van onder andere de politie, het OM, de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) en de Autoriteit Consument en Markt (ACM) voor de problematiek rondom online misbruik.
Lees ook:
