Geile vleermuizen
Wat is anno 2019 het slechtst functionerende algoritme? Als wetenschapper zou ik zonder grondig onderzoek eigenlijk geen antwoord op die vraag mogen geven. Toch durf ik wel een gokje te wagen. Een algoritme dat al honderden jaren oud is, staat waarschijnlijk hoog op die lijst: het dagelijks nieuws.
De media berichten immers hoofdzakelijk over incidenten, bij voorkeur spectaculaire incidenten. Dat verkoopt goed. Een prachtig voorbeeld uit de historie is zakenman Benjamin Day die de New York Sun in 1833 oprichtte. Hij was een pionier in de sensatiejournalistiek en draaide er zijn hand niet voor om zelf verhalen te verzinnen. Fameus is het verhaal dat er met een grote telescoop leven op de maan was ontdekt. Niet zomaar leven. Het ging om vleermuizen met een enorm libido!
Anno 2019 zouden we die Great Moon Hoax bestempelen tot fake news, maar ook nu schrijven media vooral over uitzonderingen en niet over wat gangbaar is. Want die verhalen trekken geen lezers en zijn daarmee zeker in het tijdperk van sociale media als nieuwsplatform commercieel niet erg aantrekkelijk. Spektakel is veel beter voor de kijkcijfers. Daarom ook de kop boven deze column.
Wie zich een beeld wil vormen over hoe het met de wereld gaat kan het nieuws maar beter links laten liggen. Je moet zelf op onderzoek uit als je wilt weten hoe het er met een onderwerp voorstaat. Je echt verdiepen lukt eigenlijk alleen als je er middenin zit. Ik ervaar het zelf op de onderwerpen big data en artificial intelligence. In mijn opdrachten, projecten en onderzoeken ervaar ik dagelijks hoe tal van organisaties met die onderwerpen bezig zijn. Ook zie ik hoe het nieuws de werkelijkheid vertekent, zowel aan de positieve als aan de negatieve kant. Big data en AI lossen of al onze problemen op, of zijn een groot gevaar voor de mensheid. De laatste categorie heeft inmiddels de overhand. De doemverhalen over privacyschending, discriminatie en andere dingen die misgaan zijn haast ontelbaar – want makkelijk verteerbaar en met mooie koppen.
Die negatieve kanten zijn er overigens ook echt. Maar wat ook echt is: dat veel organisaties aan de achterkant heel bewust bezig zijn met de risico’s. Ze gaan bepaald niet over één nacht ijs en onderzoeken wat er mis kan gaan. Ze discussiëren over dilemma’s – niet alleen intern maar ook in dialoog met elkaar en een breed scala aan betrokkenen. Ze zetten gedegen risicomanagement op zodat ze om kunnen gaan met negatieve effecten. En nog veel meer.
Mijn journalistennetwerk heeft niet veel interesse om daar een stukje over te schrijven. Die nuance maakt het namelijk doodsaai. Aandacht betaalt hun salaris en daar heb ik zeker begrip voor. Vandaar mijn constatering dat juist het nieuws wordt bepaald door één van de slechtst functionerende algoritmes van deze tijd.
Sander Klous is hoogleraar Big Data Ecosystems aan de UVA en partner bij KPMG
Deze column staat ook in iBestuur magazine 32
