Goede API’s verdienen goud
Voor de overheid is effectieve en efficiënte gegevensdeling cruciaal om maatschappelijke problemen op te kunnen lossen. De ontwikkeling van goede API’s speelt hierin een centrale rol. Met de Gouden API-award wil Geonovum laten zien dat API’s niet alleen interessant zijn voor IT’ers, maar ook voor bestuurders en beleidsmakers. Tot 30 november a.s. kunnen API’s genomineerd worden.
Onze maatschappij verandert steeds sneller in een digitale samenleving. Het eenvoudig samenwerken van de digitale diensten van de overheid is hierin belangrijker dan ooit. Maar breng je de term Application Programming Interface (API) ter sprake, dan zal de gemiddelde bestuurder en beleidsmaker al snel denken dat het vooral over een toegepaste techniek gaat. En dat is feitelijk ook zo. Toch is de toegevoegde waarde van goede API’s zo groot, dat het ook voor bestuurders en beleidsmakers belangrijk is om goed op de hoogte zijn van deze techniek. Geonovum zet daarom de Gouden API-award in om de toepassing van API’s binnen de overheid te stimuleren en een breder draagvlak te creëren voor deze vorm van gegevensdeling.
De platformeconomie
Met de opkomst van de platformeconomie is de wereld erg veranderd. We hebben allemaal smartphones en digitale platforms, zoals Bol, Google en Amazon, zijn niet meer weg te denken. Kenmerk van deze platformeconomie is dat het mensen helpt om snel en effectief spullen, diensten of informatie te delen. Deze platforms gebruiken daarvoor slimme technologie om dit soepel te laten verlopen, waaronder API’s.
Frank Terpstra, Senior Adviseur Standaarden bij Geonovum, zegt hierover: “De overheid loopt altijd wat achter wat de laatste techniek en standaarden betreft. We kijken eerst welke standaarden breed geaccepteerd zijn voordat we hier onze eigen overheidsstandaarden op gaan schrijven. Maar de platformeconomie is een feit en daarmee ook API’s als de geaccepteerde wereldwijde standaard voor gegevensdeling.”
Hoe werken API’s?
Een API is een techniek waarmee softwaresystemen met elkaar kunnen communiceren en gegevens op een gecontroleerde manier kunnen delen. Terpstra legt uit dat een API de data niet dupliceert, maar altijd actuele data uit het systeem gebruikt. “Door als overheid API’s in te zetten, kun je efficiënter werken, want het voorkomt dat gegevens verouderd raken of verkeerd worden gebruikt. Bovendien kunnen databronnen eenvoudig worden samengevoegd door API’s te combineren”, vertelt Terpstra.
Behoefte aan goede standaarden
Om het ontwikkelingsproces van API’s binnen de overheid in goede banen te leiden, is het Kennisplatform API’s opgericht, waar Terpstra vanuit Geonovum bij betrokken is. Hierin worden strategische en tactische vraagstukken besproken over de ontwikkeling en het gebruik van API’s door de overheid. De grote doorbraak voor het werken met overheids-API’s kwam in 2019, toen de eerste versie van de Nederlandse API-strategie het levenslicht zag. Maar dit betekende niet dat de hele overheid meteen met API’s aan de slag ging.
Terpstra: “Veel Nederlandse overheidsinstanties wisselen nog data uit via de oude standaarden, zoals SOAP XML. Deze techniek heeft begin jaren 2000 gezorgd voor een grote efficiëntieslag bij het automatiseren van papieren processen. Maar er zitten ook nadelen aan, zoals het veelvuldig en onnodig rondpompen van data. Daardoor kunnen er verschillende versies van gegevens ontstaan en dat is onwenselijk. We willen dat er één single-point-of-truth is en één centrale waarheid neerzetten, en daarop met z’n allen werken. Dan werk je met gegevens die altijd actueel en betrouwbaar zijn. Dit principe noemen we ‘data bij de bron’ en het gebruik van API’s is dan dé logische manier van gegevensdeling.”
Bestuurlijke noodzaak voor API-gebruik
Een recent voorbeeld waarbij bestuurlijke kennis van API’s de doorslag vormde, draait om het gebruik van zogenaamde datadeler-apps. Deze apps worden door commerciële partijen ingezet om gegevens van overheidswebsites te verzamelen en door te sturen naar dienstverleners, zoals banken. Dit gebeurt bijvoorbeeld wanneer burgers informatie nodig hebben om een lening aan te vragen. Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties maakte zich zorgen over de manier waarop deze apps volledige datasets van burgers ophalen, terwijl vaak slechts een deel van die gegevens nodig is.
Terpstra: “Het ministerie was van plan deze commerciële partijen een convenant te laten ondertekenen, waarbij verbeteringen moesten worden doorgevoerd om de privacy van burgers beter te beschermen. Zij vroegen de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) daarbij om advies. De AP wees erop dat de manier waarop de datadeler-apps persoonsgevoelige data gebruiken in strijd is met het principe van minimale gegevensverwerking uit de AVG. De AP heeft toen geadviseerd om datadeler-apps te verplichten, gebruik te maken van overheids-API’s, waarmee alleen de strikt noodzakelijke data worden gedeeld. De staatssecretaris heeft dit advies overgenomen, waardoor de privacy van burgers in de toekomst veel beter gewaarborgd blijft. Zonder een API-oplossing was dit niet gelukt.”
Grassroot beweging
Gelukkig haken steeds meer bestuurders aan als het gaat om API-gebruik. Vaak komen deze bestuurders met de API-strategie in aanraking door iemand van de werkvloer, die enthousiast is geworden over de mogelijkheden. “We hebben nu een intentieverklaring in onze API-strategie gezet, waarin bestuurders kunnen aangeven dat ze de waarde van API’s zien en deze willen gaan inzetten volgens de bijbehorende standaarden”, vertelt Terpstra. “Steeds meer bestuurders ondertekenen deze intentieverklaring, waaronder meest recent de Kamer van Koophandel en het ministerie van Justitie en Veiligheid.”
Welke API verdient goud?
In december, op de IBDS Stelseldag, reikt het Kennisplatform API’s opnieuw een gouden API uit.
U heeft nog tot 30 november om jouw favoriete API te nomineren!
De Gouden API: Zien is geloven
Een ander succesvol promotiemiddel is de Gouden API-verkiezing. Overheids-API’s kunnen hierbij worden genomineerd en de beste API wint de award. De Gouden API is een hele mooie manier om de meerwaarde van overheids-API’s te laten zien, los van techniek. Het zet niet alleen de toegevoegde waarde van de API in het zonnetje, maar ook de organisatie waar deze is ontwikkeld. Het motiveert ook om in de eigen organisatie te kijken naar de mogelijkheden van API’s. Misschien schuilt daar wel een volgende Gouden API.
Een mooi voorbeeld van zo’n succesvolle API is de Basisregistratie Adressen en Gebouwen(BAG)-API van het Kadaster. Zij waren in 2019 de winnaar van de eerste Gouden API. In het eerste jaar dat de BAG-API live ging, werden er meer dataverzoeken verwerkt dan tijdens alle eerdere manieren van gegevensdeling van de afgelopen 7 jaar, inclusief downloads.
De meest recente winnaar van de Gouden API is de Open Onderwijs-API van de Samenwerkende Universitaire Reken Faciliteiten (SURF). Alle universiteiten kunnen deze API toepassen. Als student kun je dan in je eigen universiteitsportaal het aanbod van gastcolleges van alle aangesloten universiteiten bekijken en je er met één klik voor inschrijven.
Uitreiking op congres IBDS
“Vorig jaar werd de Gouden API uitgereikt op het jaarlijkse congres van de Interbestuurlijke Datastrategie (IBDS), met een zaal vol bestuurders die zich bezighouden met hoe de overheid het beste kan omgaan met data. Dat gaan we dit jaar weer doen!”, vertelt Terpstra enthousiast. Het is ook dé logische plek voor deze award. Het IBDS streeft namelijk naar een federatief datastelsel met als doel om veilige en betrouwbare gegevensdeling binnen de overheid te verbeteren. Een van de speerpunten is het principe van data bij de bron. En daar past de Gouden API natuurlijk helemaal bij, want in een federatief datastelsel zijn goede API’s werkelijk goud waard.
Klik HIER om meer te lezen over de ontwikkeling van API’s bij de overheid
Lees ook:
