GovTech vraagt om een extraverte organisatiecultuur

Inge Groeneveld, CIO bij de Dienst Toeslagen liet in haar openhartige presentatie zien hoe een overheidsinstelling een dermate introverte cultuur kan ontwikkelen, dat naar buiten treden met een GovTech-toepassing haast een brug te ver wordt.

Het is 6 januari 2020 als de minister van Financiën bij het directoraat-generaal Toeslagen op bezoek komt. De staatssecretaris is als gevolg van het toeslagenschandaal net afgetreden. De minister deelt mee dat het voornemen is de toeslagen te gaan afschaffen en polst de bereidheid van de organisatie om hieraan mee te werken. Na een geladen stilte merkt CIO Groeneveld op dat er meegewerkt zal worden, maar dat hiervoor investeringen nodig zijn. Immers, zelfs na het stopzetten van toeslagen zal de overheid nog jaren verantwoordelijk zijn voor een goede uitvoering. 
 
Groeneveld: “De organisatie was niet fit voor de toekomst als het ging om continuïteit, vernieuwen van de dienstverlening, gegevensbeveiliging en -bescherming en de mogelijkheid strategische wijzigingen te realiseren.” 
Investeringen waren dus broodnodig, ook omdat na verloop van tijd bleek dat toeslagen een erg handig mechanisme zijn om aan de knoppen van de inkomensverdeling te kunnen draaien. In coronatijd bewees Toeslagen haar toegevoegde waarde. 
 
Het geld alleen bracht echter onvoldoende uitkomst. De dienst had, onder invloed van het toeslagenschandaal, zo’n laag zelfbeeld, dat bijvoorbeeld het uitbrengen van een app met angst en beven werd bekeken. Met de app in kwestie kunnen ouders aangeven hoeveel uren hun kroost in de kinderopvang doorbrengt.  

Om haar collega’s weer trots op hun werk te laten worden, meldde Groeneveld de kinderopvang-app aan als kandidaat voor de Overheids Innovatie Award. “In eerste instantie vroegen mijn collega’s zich af of we dat nou wel moesten doen. Later, bij het formuleren van de pitch voor de Award, zag je alsnog enthousiasme doorbreken.” 
 
Fundamenteler van aard was Groenevelds aanpak van de introverte cultuur die was ontstaan. “Het is belangrijk het narratief te veranderen, om andere woorden te gebruiken. Neem niet automatisch de soms negatieve terminologie van de buitenwereld over. Dat heeft een groot effect! Eenvoudig is het niet, want je moet het lang volhouden, waardoor je soms irritatie wekt. Dat gebeurde mij toen ik consequent sprak over een horizon van tien jaar voor Toeslagen, ook in de tijd van de voorgenomen beëindiging. En lukt het je na verloop van tijd het narratief over de organisatie te veranderen, zul je er geen waardering voor oogsten.”