Hackathons moeten overheid meer ‘echt open’ maken

Het rijksbrede programma Open Overheid organiseert twee hackathons om overheidsinformatie toegankelijker en beter bruikbaar te maken. De eerste keerde de blik van buiten naar binnen met een breed palet aan deelnemers, de tweede zet ambtenaren zelf aan het denken over manieren om hun werk anders te organiseren.

Paradijsvogels

‘Alle verschillende paradijsvogels bij elkaar brengen in een dierentuin van creativiteit’ – dat is zo ongeveer waar de naam van de tweedaagse hackathon ‘Terminal ZOO’ op slaat. De dieren zijn in dit geval de verschillende deelnemers aan de hackathon: onder meer startups, studenten, ambtenaren en onderzoekers. Een vervolg op de hackathon, in november, heet ‘Terminal WOO’, een naam die minder uitleg behoeft (maar voor de zekerheid: de Woo is de Wet open overheid).

De terminal in kwestie is de Fokkerterminal in Den Haag. Op vrijdag 16 en zaterdag 17 mei werkten hier tien teams onder leiding van mentoren aan ideeën om de enorme hoeveelheid overheidsinformatie beter toegankelijk en bruikbaar te maken voor de samenleving. Het aantal aanmeldingen lag hoger dan het aantal partijen dat kon meedoen, wat volgens Marvin Kramer van CIO Rijk aangeeft dat het onderwerp leeft in de samenleving.
Kramer, strategisch adviseur van de voormalig regeringscommissaris informatiehuishouding, vertelt: ‘Op zo’n hackathon komt alles bij elkaar. Je kunt wel een heleboel IT-geweld op een organisatie loslaten, maar het is zinniger om ook te kijken hoe we beter met elkaar kunnen samenwerken. Procesverbetering is ook een vorm van innovatie.’

Burger verder helpen

Doel van de hackathon is in de eerste plaats nadenken over waar de burger iets aan heeft, zegt hij. ‘De open overheid is pas open als iedereen het begrijpt.’ De winnaar is dan ook het team dat dat een AI-chatbot ontwikkelde die voor de gebruiker relevante overheidsdocumenten zoekt en samenvattingen vertaalt naar B1 leesniveau. De tweede plek is voor een stemgedreven AI-assistent voor overheidsinformatie inclusief vangrails, waardoor er geen zaken buiten de context worden gegenereerd. De derde prijs won de Provincie Zuid-Holland, met een AI-gestuurde zoekfunctie voor provinciale informatie waarbij alle documenten (video, audio) zoals vergaderingen zijn getranscribeerd naar tekst, die in een tijdlijn wordt weergegeven.

Inkooptrajecten

De winnaars ontvangen niet alleen geldprijzen, maar ook een netwerk dat tot hun beschikking staat. ‘De oplossingen die uit de hackathon komen, hebben allemaal een redelijke unieke blik op hoe je informatie kunt organiseren,’ zegt Kramer. ‘Daarom is het interessant om te kijken hoe we de winnaars en wellicht ook andere deelnemers daadwerkelijk binnen de keten kunnen zetten, want dit zijn verrijkingen voor het proces. We kijken of we ze kunnen koppelen aan een inkooptraject.’ Als de overheid de hulp van de markt inroept, komen er vaak grotere partijen bovendrijven. Door kleine bedrijven te koppelen aan een concrete kleinere probleemstelling binnen of buiten de overheid, hopen de initiatiefnemers van de hackathon dit in de toekomst ook anders te organiseren.

Van binnen naar binnen

In november volgt een tweede hackathon, in samenwerking met het netwerkplatform ECP. Waar de eerste hackathon van buiten naar binnen keek, is de blik van de tweede gericht van binnen naar binnen. Wat kan de ambtenaar zélf doen om de informatievoorziening voor de verschillende doelgroepen in de samenleving te verbeteren?

Kramer: ‘Hoe kun jij je eigen werk goed organiseren zodat je kunt voldoen aan de open overheid? Natuurlijk moet je compliant zijn en dergelijke, maar ik denk dat er daarnaast veel ruimte is in de manier waarop we onszelf organiseren. Lakken en archiveren is belangrijk, maar dat is niet waar de Woo om gaat.’ Hij nodigt alle beleidsambtenaren uit om een team om zich heen te organiseren en zich aan te melden.

Lees ook:

• Jonge AI-community wil publieke krachten bundelen – iBestuur
• De AI-bende: interprovinciale samenwerking op AI – iBestuur
• Langverwachte opheldering in aantocht over reikwijdte Woo – iBestuur