Als vertegenwoordiger van een burger is het nauwelijks mogelijk om digitaal zaken te doen bij gemeenten. Tenzij je de DigiD van die persoon gebruikt, maar dat is niet de bedoeling. In april start een aantal gemeenten een pilot om op basis van de registratie bij de Rechtspraak bewindvoerders de mogelijkheid te geven digitaal diensten af te laten nemen.
Als vertegenwoordiger van een burger is het nauwelijks mogelijk om digitaal zaken te doen bij gemeenten. Tenzij je de DigiD van die persoon gebruikt, maar dat is niet de bedoeling. In april starten een aantal gemeenten een pilot om op basis van de registratie bij de Rechtspraak bewindvoerders de mogelijkheid te geven digitaal diensten af te laten nemen.
Ondanks de groeiende digitalisering is het soms nog ronduit omslachtig om digitaal zaken te regelen met de overheid. Bewindvoerders lopen hier steeds vaker tegenaan als zij zaken willen regelen voor hun cliënten, bijvoorbeeld bij gemeenten. Alle digitale dienstverlening is gericht aan inwoners van en bedrijven in de gemeente. Als vertegenwoordiger van een burger is het momenteel nauwelijks mogelijk om digitaal zaken te doen bij gemeenten. Tenzij je de DigiD van die persoon gebruikt, maar dat is niet de bedoeling. DigiD is persoonsgebonden. En alhoewel een bewindvoerder namens iemand het vermogen beheert en bijbehorende administratie voert, behoort het gebruik van DigiD niet tot diens bevoegdheden. Een bewindvoerder mag geen handelingen uitvoeren met betrekking tot de gezondheid van een cliënt, terwijl DigiD van die persoon ook gebruikt kan worden voor het inzien van een Wmo-dossier bij de gemeente bijvoorbeeld.
Bewindvoerders worden niet vrijwillig gemachtigd. De rechter doet een uitspraak en registreert de bewindvoering.
Een overheidsorganisatie moet verder natuurlijk ook wel weten wie er daadwerkelijk achter de knoppen zit. Hoe helpen we bewindvoerders af van het tijdverslindende papieren proces en aan een efficiënter digitaal proces? Het helpen van burgers in dit soort situaties moet door obstakels geen extra kosten met zich meebrengen.
Vrijwillige versus rechtswege
Nu bestaat DigiD Machtigen al een tijdje en wordt dat onder andere door de Belastingdienst en het UWV ingezet. Hiermee kun je vrijwillig een ander persoon machtigen om namens jou een digitale dienst af te nemen, zoals het inschakelen van hulp bij de aangifte inkomstenbelasting. Bewindvoerders worden echter niet vrijwillig gemachtigd. De rechter doet een uitspraak en registreert de bewindvoering. De situatie is er meestal niet naar om de cliënt te vragen vrijwillig een machtiging te registreren of te laten bevestigen. Soms kan die persoon dat ook helemaal niet meer. Bovendien is bij de overheid al bekend dat de bewindvoerder namens die persoon mag optreden voor het vermogensbeheer.
Het lijkt dus logischer gebruik te maken van die geregistreerde informatie. In april starten een aantal gemeenten een pilot om op basis van de registratie bij de Rechtspraak bewindvoerders de mogelijkheid te geven digitaal diensten af te laten nemen. Dit vindt plaats in het kader van het programma Vertegenwoordiging bij het ministerie van BZK en Logius.
Een keten van voorzieningen als oplossing
Hoe gaat dat in zijn werk? De bewindvoerder gaat straks naar het digitale portaal van de gemeente en logt in met eHerkenning, zodat duidelijk is welke bewindvoerdersorganisatie de handeling uitvoert. De relatie tussen deze organisatie en de cliënt wordt gecontroleerd via een koppeling tussen de gemeente en het systeem Toezicht van de Rechtspraak. Op die manier is vooraf duidelijk of een bewindvoerder namens een bepaalde cliënt de aanvraag mag doen of gegevens mag inzien. Het moge duidelijk zijn dat de oplossing bestaat uit een keten van voorzieningen die met elkaar moeten samenwerken om dit mogelijk te maken. Bij elk van deze voorzieningen en in de communicatie tussen deze voorzieningen kan iets misgaan. In dat geval zal de bewindvoerder de gemeente bellen. In alle voorbereidingen zal dus veel aandacht uitgaan naar het informeren van betrokkenen en samen te kijken wat in welke situatie de juiste handeling is. We helpen de bewindvoerder tenslotte alsnog niet als die van het kastje naar de muur wordt gestuurd in dit soort situaties.
Impact van digitalisering
Je kunt je voorstellen dat deze oplossing de nodige implementatietijd heeft gekend. Het gaat tenslotte om een oplossing die een geheel andere insteek van de digitale dienstverlening vraagt. Er klopt namelijk iemand anders dan de burger aan bij het digitaal portaal. En het gaat om een aantal organisaties die hun processen, informatie en informatievoorziening op elkaar af moeten stemmen. Vandaar ook dat in de pilot veel onderzoek zal plaatsvinden naar de impact van deze oplossing voor betrokkenen. Het is de bedoeling om alle gemeenten straks bewindvoerders voor meerdere diensten te kunnen ondersteunen. Het is handig als die goed zijn voorbereid met de leerervaringen uit dit traject. Wat duidelijk is, is dat medewerkers bij gemeenten naast kennis van de inhoud van hun vakgebied en de bijbehorende processen ook steeds meer kennis van de digitale ondersteunende oplossingen moeten hebben.
Om een bewindvoerder straks te helpen, is het niet alleen van belang kennis te hebben van een bijstandsaanvraag in een bewindsituatie, maar ook of de bewindvoerder de juiste autorisaties heeft gekozen bij eHerkenning dan wel andere randvoorwaarden voor gebruik van de voorziening. Deze ontwikkeling zal hierin niet uniek zijn. Met de verdere digitalisering groeit ook de noodzaak om in het uitvoeren van het werk de verbinding te leggen tussen inhoud van het werk en de oplossing die het werk ondersteunt.
Het is even wachten geweest voor bewindvoerders en het zal straks nog even zoeken zijn samen met gemeenten, maar de oplossing is in zicht. Tegelijkertijd is het slechts het begin van een ander perspectief op de digitale dienstverlening: dat van de vertegenwoordiger van burger of bedrijf. Op dat vlak valt nog veel te leren en te regelen.
Indra Henneman is onder andere Projectleider DigiD Machtigen bij VNG Realisatie
