Het wenkend perspectief bijstellen

In mijn laatste blog constateerde ik dat de overheid moeizaam aansluiting vindt bij technologische ontwikkelingen. Die ontwikkelingen gaan zo snel dat we als overheid permanent achterlopen. Als we op een andere manier gaan werken, dan vinden we die aansluiting wèl.

We zijn binnen de overheid gewend om een toekomstperspectief te schetsen en vervolgens in stappen uit te werken hoe we bij die ‘stip op de horizon’ komen, vanuit onze huidige situatie. We gebruiken een projectmatige aanpak om deze stappen te nemen. Daarbij horen termen als ‘mijlpalen’ en ‘een wenkend perspectief’. Is daar iets mis mee? Op zich niet, want deze manier leent zich uitstekend voor het realiseren van bijvoorbeeld standaarden en gezamenlijke inkoopvoorwaarden, zoals GIBIT.

Het is echter ook een manier van werken die niet aansluit bij de razendsnelle veranderingen in onze samenleving. De klassieke projectmatige manier van werken kan dat tempo niet bijhouden. Wanneer we het eens zijn over het toekomstperspectief en de stappen om daar te komen hebben uitgewerkt, dan is de wereld alweer veranderd. We zullen dus een andere aanpak moeten kiezen om die ontwikkelingen bij te houden. Als KING zijn we daar nu enige tijd mee bezig, samen met onze partners. We hebben als het ware onze ‘oude’ manier van werken naast een nieuwe aanpak gezet.

Een voorbeeld: datagedreven werken. Dat is een grote belofte voor gemeenten, want door analyse van data kunnen zij bijvoorbeeld hun beleid beter afstemmen op waar behoefte aan is. Deze ontwikkeling leent zich niet voor de projectmatige aanpak van het wenkend perspectief. We willen juist verkennen wat de mogelijkheden van deze technologie zijn, zonder te weten waar we precies uit zullen komen. Dat doen we in pilots, in het datalab waarvoor we met een aantal gemeenten samenwerken met de Jheronimus Academy of Data Science (JADS). Voor blockchain geldt hetzelfde: ook dat is niet nu al te duiden, je ontdekt de mogelijkheden terwijl je experimenteert. Daarom doen we pilots met blockchain, samen met gemeenten via de Pilotstarter en met het innovatienetwerk Initiate.

In feite hebben we nu dus twee werkwijzen: de stapsgewijze, projectmatige aanpak en de verkenningen in pilots, waar we op kleine schaal beproeven wat een technologie kan betekenen. De één gaat de ander niet vervangen, want we hebben ze beide nodig. Het wordt interessant waar ze elkaar raken en beïnvloeden. Wat begint als een pilot kan uitmonden in een project en uiteindelijk in een standaard dienst, zoals bijvoorbeeld gebeurde bij de digitale verhuisservice. Een project kan tegen een vraagstuk aanlopen dat het beste onderzocht kan worden in een pilot. Die pilot kan vervolgens een bevinding of ervaring opleveren die een project verrijkt of misschien zelfs een andere richting geeft.
Aan die continue interactie zullen we moeten wennen. De snel veranderende samenleving vraagt van ons dat we flexibeler worden, zodat we ons kunnen aanpassen als de omgeving verandert. Dat is de nieuwe aanpak die ervoor moet zorgen dat we als overheid beter aansluiten op de snel veranderende samenleving.