Hoe krijg je democratie tussen de oren van inwoners?
ProDemos wil de komende jaren zo veel mogelijk mensen in Nederland informeren en betrekken bij de democratie. Met name scholieren en jongeren. Daarmee sluit de organisatie aan op het actiepunt Open Parlement van het Actieplan Open Overheid. Openheid is voor de democratische rechtsstaat van cruciale waarde, zegt Eric Stokkink, directeur van ProDemos. Wantrouwen in de democratie neemt af door openheid en kennis.
Nederland wil een open en responsieve overheid bevorderen. In dat kader daarvan stelt het een nationaal Actieplan Open Overheid op. Het vijfde actieplan, dat een looptijd heeft van 2023 tot 2027, bestaat uit 17 actiepunten binnen 7 thema’s. Deze thema’s zijn afkomstig van het manifest Over Informatie Gesproken van de gelijknamige maatschappelijke coalitie. Ze omvatten onder andere het verbeteren van de toegankelijkheid van informatie, het betrekken van burgers bij besluitvormingsprocessen en het stimuleren van een cultuuromslag naar meer openheid binnen overheidsorganisaties.
Het doel van deze interviewserie is om inzicht te geven in het Actieplan Open Overheid 2023-2027 door middel van 17 gesprekken met de actiehouders van elk actiepunt. Deze interviews zullen de kernvragen rond elk actiepunt belichten en de relevantie, uitdagingen, successen en resultaten in kaart te brengen. Deze keer spreekt Eric Stokkink over actiepunt 7: Open Parlement. Actiehouder is ProDemos.
ProDemos is het huis voor democratie en rechtsstaat. Wat heeft dat met een open overheid te maken?
‘De open overheid begint bij de basis: burgers die de spelregels van de democratie en de rechtsstaat kennen, weten wat ze zelf kunnen doen om invloed uit te oefenen. ProDemos speelt een belangrijke rol in het toegankelijk maken van onze democratie en rechtsstaat. Voor zoveel mogelijk mensen. We halen elk jaar een kleine 100.000 jongeren naar het parlement. Daarom is het actiepunt Open Parlement zo ongeveer op ons lijf geschreven.’
Hoe staat het ervoor met de kennis van burgers over de spelregels van onze democratie?
‘We hebben net het weekend van 4 en 5 mei achter de rug. Dan zie je dat het bewustzijn over de vraag waarom we deze twee dagen vieren een beetje lijkt weggezakt. Parallel zien we dat de afgelopen 15 jaar jongeren steeds negatiever oordelen over de toestand van het land en over de politiek. Het vertrouwen in de Tweede Kamer en in de regering is gezakt. Het is dus actueler dan ooit om kinderen te vertellen waar onze parlementaire democratie over gaat en dat vrijheid en democratie ons kostbaarste collectieve bezit is in Nederland.’
‘Onze democratische rechtsstaat kan niet bestaan zonder burgers die het belang daarvan op waarde schatten en daarin ook actief willen zijn. Actief burgerschap kun je op allerlei manieren vormgeven. Je kunt politiek actief worden, maar je kunt ook gewoon gaan stemmen. Dat is het minste wat je kan doen.’
Wat zijn de grootste uitdagingen?
‘Die zijn heel praktisch. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat alle scholen meedoen aan onze activiteiten? Er zijn twee momenten per jaar dat de boeking voor activiteiten opengaat voor scholen. Meestal staan binnen één minuut na de opening de eerste scholen al vooraan om een tijdsslot te boeken. We hebben in totaal zo’n tweehonderd mensen bij ProDemos werken, waarvan honderddertig begeleiders die direct met de scholen werken. We kunnen dus niet in het oneindige boeken.’
‘Ook is het een uitdaging om scholen uit alle regio’s van het land te vinden. We zien bijvoorbeeld veel minder leerlingen uit Zeeland en Friesland. ProDemos moet meer de regio in, naar gemeente- en provinciehuizen toe en gastlessen geven op scholen zelf. Voor deze uitdaging hebben we net via een amendement op de begroting 1 miljoen euro extra gekregen. Hopelijk wordt dat bestendigd, en is dat niet slechts voor één jaar.’
‘Gelukkig leveren we iedere dag resultaten, maar het is heel lastig om te zeggen wat nou een eindresultaat is. Ik verwacht dat de aantallen bezoekers via ProDemos aan de Tweede Kamer straks na de Binnenhofrenovatie weer zullen groeien tot de aantallen van voorheen. Het echte resultaat is de impact natuurlijk in de hoofden van de kinderen. Die is heel moeilijk te meten. We kunnen alleen maar ons best doen om te zorgen dat zoveel mogelijk mensen die spelregels van de democratie en de rechtsstaat tussen de oren krijgen.’
Wat is de impact van Open Parlement op de lange termijn voor de open overheid?
‘Openheid is voor de democratische rechtsstaat van cruciale waarde. Wantrouwen in de democratie neemt af door openheid en kennis. In dit geval staan openheid en kennis met elkaar in verband. De sleutel tot een betere toekomst ligt bij het parlement. Die moet de deuren openhouden, zodat we zoveel mogelijk jongeren kunnen laten zien waar het allemaal gebeurt in Den Haag, en waar het over gaat in de politiek. Aangezien de democratie ons kostbaarste collectieve goed is, hebben we een soort heilige plicht om jongeren het parlement te laten zien. En ProDemos vindt het een eer en genoegen om daarin te voorzien.’
Lees/kijk ook:
