Hoe maken we ons energiesysteem robuust en integer?
De digitale transitie en de energietransitie zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Digitalisering biedt kansen, maar ook bedreigingen, waarschuwt de Rijksinspectie Digitale Infrastructuur (voorheen Agentschap Telecom) in de onlangs uitgebrachte Trendradar, met name op het gebied van cybersecurity.
Dit vraagt om een robuuste en integere infrastructuur, stelt de RDI in de Trendradar. Het elektriciteitsnet moet decentrale energieopwekking goed kunnen verwerken, bestand zijn tegen dal- en piekbelasting en goed beveiligd zijn tegen digitale criminaliteit. Ook de (smart) apparatuur die bij de energietransitie gebruikt wordt (laadpalen, warmtepompen, omvormers van zonnepanelen en thuisbatterijen) moet digitaal veilig zijn.
Visie op lange termijn nodig
De waarschuwing van RDI is niet nieuw. Al in 2020 bracht Rathenau Instituut een reeks artikelen uit waarin ze pleitten voor een visie op de lange termijn. De omgang met energiedata zou om een nationaal plan vragen. ‘Ons energiesysteem wordt steeds meer datagedreven en groeit uit tot een ICT-platform dat kwetsbaar is voor foute of onbegrijpelijke algoritmes en cyberaanvallen.’
Dubbele transitie
We hebben te maken met een dubbele transitie: duurzaam én digitaal. Door die dubbele transitie kan duurzame energie betrouwbaar en betaalbaar worden voor iedereen. Gegevens over het verbruiken en opwekken van elektriciteit zijn daarbij cruciaal. Die gegevens maken niet alleen mogelijk dat de vraag op basis van aanbod gestuurd wordt, maar zorgen er ook voor dat partijen met nieuwe, datagedreven businessmodellen de energietransitie helpen te versnellen en de duurzaamheidsdoelen dichterbij brengen.
- De inzet van bijvoorbeeld meer ICT- en meetapparatuur helpt om de energiestromen optimaler te gebruiken en te beheren.
- Een variabele energieprijs kan stimuleren dat duurzame energie wordt afgenomen wanneer het ruim voorradig is.
- Digitale technologieën, zoals kunstmatige intelligentie en sensoren die data kunnen generen over hoeveel energie wordt opgewekt of verbruikt, kunnen helpen om vraag en aanbod op elkaar af te stemmen.
EU-actieplan voor de digitalisering van het energiesysteem
Op 18 oktober 2022 presenteerde de Europese Commissie het EU-actieplan voor de digitalisering van het energiesysteem. Dit plan bevat kernmaatregelen voor de digitalisering van het energiesysteem en is gericht op het versnellen van de energietransitie in Europa, zoals het bevorderen van strategieën voor data, cloud en edge en cyberbeveiliging. De verdere digitalisering van het energiesysteem is van belang om op kostenefficiënte wijz de klimaatdoelstellingen van de EU voor 2030 en 2050 te behalen.
ENERGIESYSTEEM 2050
Samen met andere partijen wil RDI nadenken over het energiesysteem van 2050. Waar liggen de kansen, waar de belemmeringen? Om het gesprek hierover te stimuleren organiseert de toezichthouder samen met iBestuur op 25 mei a.s. een talkshow die online (gratis) te volgen is. Inspecteur-generaal RDI Angeline van Dijk gaat aan tafel met onder andere Michel Heijdra, waarnemend directeur-generaal Klimaat en Energie bij het ministerie van Economische Zaken en Klimaat en Hans de Vries, directeur van het Nationaal Cyber Security Center.
