De omstandigheden en uitdagingen zijn vandaag de dag zo indringend dat die bijna wel vragen om een andere en bredere manier van organiseren.
Onze bestuurlijke drukte met over elkaar buitelende politici en bestuurders – allemaal aangestuurd vanuit hun eigen governance, liefst met afzonderlijke agenda’s – is gebaseerd op het gedachtegoed van de negentiende-eeuwse staatsrechtsgeleerde en liberaal Johan Rudolph Thorbecke.
Thorbecke was de grote man achter de grondwetsherziening van 1848 en ontwierp destijds de Provincie- en Gemeentewet. Daarmee werd zo’n slordige 169 jaar geleden het fundament gelegd voor onze huidige bestuurlijke inrichting, bestaande uit drie verdiepingen: Rijk, provincies en gemeenten. In de volksmond ook wel het ‘Huis van Thorbecke’ genoemd.
Jarenlang heeft dit perfect gewerkt. Los het op daar waar het vraagstuk zich voordoet. Kort op de bal dus. Aanpakken van knelpunten in de infrastructuur om zo die aanzwellende mobiliteit te kunnen absorberen? Regionaal probleem? Wordt opgelost in de regio. Zeker en vast tot uw dienst, maar laten er zich nu twee uitdagingen voordoen binnen deze wereld die indringend om een andere wijze van organiseren vragen:
1) Verkeersinfarct Randstad krijgt permanent karakter. Het recente rapport Nationale Markt- en Capaciteitsanalyse voorspelt dat als gevolg van bevolkings- en economische groei het aantal verkeersinfarcten na 2030 een permanent karakter heeft. Niet zo vreemd. Vandaag de dag lopen we al tegen de grenzen van onze infrastructuur op. Kijk maar eens naar de succesvolle RandstadRail, de lightrailverbinding die Rotterdam/Zoetermeer/Den Haag verbindt. In tien jaar tijd liefst een verdrievoudiging van het aantal reizigers, dagelijks van 40.000 naar 120.000. Of de bekende A13, Rotterdam/Den Haag: nergens in ons land staat de automobilist zo vaak stil als op dit stukje asfalt. Om maar te zwijgen van de voorspellingen: onze hoofdstad herbergt over zo’n jaar of zeven meer dan 900.000 inwoners – waarmee de dagelijkse vervoerscapaciteit van het Amsterdams vervoerbedrijf GVB het magische getal van een miljoen reizigers gaat overstijgen. Holadiee!
2) Smart Mobility is géén regionaal, géén nationaal, maar een op internationaal niveau opererend vraagstuk. Nieuwe slimme mobiliteitsoplossingen (zoals connected en automated driving, denk aan floating car data, slimme infra of truckplatooning) vragen om volkomen andere samenwerkingsvormen. Immers, de wereld van smart mobility voltrekt zich in het internationale speelveld. Met bekende multinationals als autofabrikanten en hun dominante toeleveranciers, allemaal opererend als ‘global players’. Waarbij schaalvoordelen, gelet op die torenhoge investeringen, gewoon een must zijn om bedrijfseconomisch te overleven. Met alle respect dus voor de ambitieuze plannen van een specifieke vaderlandse regio. Je bent pas gesprekspartner van deze partijen als je op nationale schaal opereert mét een hele duidelijke link naar andere dominante EU-landen. Alles gericht op implementatie van smart mobility op EU-schaal. Om die reden is recent door Connekt de Smart Mobility Embassy geïnitieerd. Als paraplu boven alle nationale smart mobility aanbieders, gericht op de positionering van ons land als een smart mobility proeftuin, om zo de implementatie daarvan op EU-schaal een forse versnelling te geven.
Van B2G naar B2B
Het onderstreept om met een heel andere bril naar de huidige bestuurlijke versnippering te kijken. Niet te denken in afzonderlijke instituties, geen bestuurlijke gedrochten te creëren, maar te acteren in integrale maatschappelijke oplossingen met een hoog ambitieniveau, inspelend op een attractief investeringsklimaat voor de private sector. Want deze sense of urgency van permanente mobiliteitsinfarcten onderstreept om nú leiderschap te laten zien dat in staat is om over de schaduw van het eigen koninkrijk heen te stappen. En om gezamenlijk die sense of excitement te concretiseren, iets dat er in 2020 of 2022 moet staan. Om dat met professioneel programmamanagement te gaan realiseren, gebruikmakend van de kracht en verantwoordelijkheden van alle afzonderlijke spelers. Om zo stappen te zetten naar de operationalisatie van heel andere verdienmodellen. Van het traditionele ‘business to government’ (B2G, de overheid is opdrachtgever en daarmee financier) naar ‘business to business’ (B2B, de overheid creëert een zodanig klimaat en stabiel lange termijn beleid dat private partijen worden geprikkeld om te investeren).
Nieuw?
Dat dacht ik niet. Was het niet de Amerikaanse president Harry S. Truman (1884-1972) die destijds al het verschil maakte met zijn bekende quote: ‘It is amazing what you can accomplish if you do not care who gets the credit’. Neem van mij aan: het podium is écht groot genoeg. En avant!
Dirk-Jan de Bruijn is directeur van de Innovatiecentrale, een publiek/privaat samenwerkingsverband waar nieuwe smart mobility applicaties real life worden getest, zowel in een living lab als op de openbare weg.
