Innovatie bij overheid stagneert, vooral bij interactie met burgers
De innovatiekracht van de Nederlandse overheid staat onder druk. Dat blijkt uit de Innovatie Barometer Overheid 2025, uitgevoerd door het ministerie van BZK en ICTU. Slechts 76 procent van de deelnemende overheidsorganisaties voerde de afgelopen twee jaar een innovatie door, tegen 86 procent in 2021. Vooral vernieuwingen in de interactie met burgers en bedrijven bleven achter.
Hoewel het aantal innovaties afneemt, blijft digitalisering de rode draad, laat de Innovatie Barometer zien. Het merendeel van de vernieuwingen betreft procesoptimalisatie, variërend van digitale aanvraagprocedures tot datagedreven toezicht. Daarbij wordt steeds vaker kunstmatige intelligentie ingezet voor data-analyse en besluitvorming. De nadruk ligt dus op efficiency en kwaliteitsverbetering binnen de eigen organisatie, minder op fundamentele herinrichting of organisatieoverstijgende samenwerking.
Het innovatieklimaat blijkt cruciaal: organisaties die nieuwe ideeën waarderen, leren van fouten en samenwerken, boeken aantoonbaar meer resultaat. Toch ervaart slechts een kwart van de respondenten dat er voldoende tijd is voor innovatie naast reguliere werkzaamheden. Ook gebrek aan draagvlak, middelen en samenwerking worden vaak genoemd als reden waarom innovaties stranden.
Versnippering
De onderzoekers signaleren een sterke versnippering: veel organisaties werken afzonderlijk aan vergelijkbare oplossingen. Zij pleiten voor een gezamenlijke innovatieagenda gericht op grote maatschappelijke uitdagingen, en voor het delen van innovatiefunctionarissen of -units tussen kleinere organisaties. Dit kan bijdragen aan opschaling en fundamentele vernieuwing, die nu vaak uitblijven.
Opvallend is dat Nederland internationaal achterblijft bij het betrekken van burgers bij digitale innovaties. Waar landen inzetten op co-creatie en publieke diensten als democratische ruimte, richt de Nederlandse overheid zich vooral op efficiency en datagedreven besluitvorming. De barometer sluit daarmee aan bij de bredere discussie uit de Staat van de Uitvoering: innovatie moet niet alleen de interne efficiency vergroten, maar ook bijdragen aan vertrouwen en gebruiksvriendelijke dienstverlening.
Lees meer:
