Digitalisering houdt zich niet aan de knip tussen rijk en lokale overheid. Maar ook niet aan de scheidingslijn tussen publiek en privaat. Of tussen burger en ondernemer.
Sprak onlangs met een vooraanstaand topambtenaar – gepokt en gemazeld met flink wat vlieguren – over een aantal onomkeerbare trends die zich momenteel voltrekken. Zonder dat we het zo direct in de gaten hebben. Om ons perspectief weer eens wat aan te scherpen.
Zijn boodschap: meer en meer komt het maatschappelijke vraagstuk centraal te staan. En verdwijnt het belang van ons eigen instituut – zoals de politiek, beleidsministeries, uitvoeringsorganisaties of belangenorganisaties – steeds verder naar de achtergrond. Of we dat nou leuk vinden of niet. De huidige techniek – vergeet de impact van de sociale media niet! – gaat ons daar geweldig bij helpen. Want zoals we allemaal weten houdt digitalisering zich niet aan de traditionele knip tussen rijk en lokale overheid. Maar ook niet aan de traditionele scheidingslijn tussen publiek en privaat. Of tussen burger en ondernemer.
In vakjargon betekent dat ‘kantelen’: van aanbodgericht naar vraaggestuurd. Vanuit het perspectief van die uiteindelijke gebruiker natuurlijk. Kijk maar eens wat er in de zorg op dit moment gebeurt. Waarbij zorgverzekeraars, zorgverleners en lokale overheid elkaar versterken gericht op de behoefte van de doelgroep. Zonder schotten, zonder doublures, middels vereenvoudigde indicatiestelling, beter aangesloten op sociale netwerken, etc. Niet op papier, maar vanuit de taaie praktijk. Want majeure operaties zoals de vernieuwing ouderenzorg krijg je écht niet gerealiseerd als je niet rug aan rug staat met elkaar. Gericht op het verzilveren van dat gemeenschappelijke doel.
En dat klinkt simpel – maar dat is het by far niet. Want in de praktijk van alledag proberen we onze traditionele systeem- en organisatiegrenzen met man en macht overeind te houden. Logisch, want zo zijn we dat gewend. Geeft immers houvast en structuur. Dus wat zie je: we verkennen de grenzen door bypasses te organiseren. Door programmatisch aan de slag te gaan. Middels bijvoorbeeld vernieuwingsdirecties, taskforces of ingewikkelde stuurgroepen. Om het vervolgens weer binnen die bestaande structuren of organisaties te verankeren.
Tsja. Het is natuurlijk de vraag of dat de oplossing is. Of dat voldoende sustainable is. Want as we speak wordt er elders driftig gewerkt aan het operationaliseren van nieuwe verdienmodellen. Niet vanuit bestaande instituten met indrukwekkende organogrammen en hoofdkantoren, maar met een hoog greenfield-achtig karakter. Volledig buiten die gevestigde orde. In netwerkachtige coalities. En de tijd dat we dit als aandoenlijk konden positioneren ligt mijns inziens toch wel achter ons…
Gezwets? Dacht het niet. Kijk maar eens naar de opkomst van een organisatie als SnappCar. Een community waar je simpel, betrouwbaar en dichtbij je eigen auto verhuurt of van iemand anders een auto huurt. Of een aanbieder als Peerby: een website waarmee je spullen kan huren van mensen in de buurt op een snelle en veilige manier. Ander voorbeeld. Behoefte aan een fijne plek, maar geen zin in een hotel? Of het nu gaat om een appartement, villa of kasteel, Airbnb verbindt mensen met unieke reiservaringen. Heeft overigens in no time 20 procent van de traditionele hotelmarkt veroverd met een omzet van meer dan 1 miljard dollar! Jawel.
En om maar te zwijgen van de inmiddels operationele LETS-initiatieven (Local Exchange Trading System): lokale mini-economieën op basis van ruilhandel. Waarbij geen geld wordt gebruikt als betaalmiddel, maar waar de geleverde diensten en producten een waarde vertegenwoordigen die vervolgens weer uitgegeven kan worden. Of het grote succes van Buurtzorg met een centrale rol voor de wijkverpleegkundige of wijkziekenverzorgende waarbij innovatie en ontwikkeling direct zijn verbonden met het zorgverleningsproces. Inmiddels een geduchte concurrent in thuiszorgland.
Kort en goed: laat de huidige digitaliseringsgolf voor je werken. Benut die driver. Niet alleen om zo je werkprocessen (end-to-end) te optimaliseren, maar ook om te komen tot nieuwe vormen van organiseren. Zodat je toekomstvast verzekerd bent het creëren van publieke waarde. Spreekt voor zich dat dit betekent dat de ‘i’ in de lettercombinatie CIO dan niet voor ICT maar wel voor informatie & innovatie moet staan. Zoals we dat van Steve Jobs hebben geleerd: ‘innovatie onderscheidt de leider van de volger’. En zo is het!
